Wat je niet wist, of fout heb geleerd over Kerstmis.
“Kerstmis is de dag dat ze niet schieten”, zong wijlen Wannes van de Velde. Het zomaar eens kunnen dat dit jaar anders is. In Gaza vechten twee andere goden met mekaar en maken Melchior, Balthazar en Kasper weinig indruk. Ook in de Oekraïense loopgraven is er weinig te doen rond kindje Jezus. De enige ‘sterre’ die daar blijft stille staan is een drone die een bom dropt. Bovendien kunnen we ons niet voorstellen dat ze het Noord-Koreaanse kanonnenvlees kalkoen zullen serveren.
Nu goed, er zijn wel meer misverstanden over Kerstmis. Kerstmis is vandaag vooral een feest van commerciële magie. Hier zijn acht dingen die je waarschijnlijk nog niet wist over kerst.
1. Jezus en 25 december: een mismatch van formaat
Die gezellige kerstnacht waarop het kindje Jezus geboren werd op 25 december, terwijl de herdertjes lagen bij nachte? Vergeet het maar. Historici vermoeden dat Jezus ergens in maart het levenslicht zag. En dat zogenaamde jaar nul waarin alles begon? Ook fout. Zijn geboorte wordt tegenwoordig eerder gesitueerd rond 5 voor Christus.
2. De ‘drie’ wijzen? Pure bijbelse interpretatie
De Bijbel vertelt ons wel over wijzen uit het Oosten, maar nergens staat dat het er drie waren. Het zouden er net zo goed twintig kunnen zijn geweest. Het getal drie komt voort uit de geschenken die ze brachten: goud, wierook en mirre. Bovendien waren deze ‘wijzen’ waarschijnlijk zoroastriërs, volgelingen van een oud-Perzische religie. Dus nee, het waren geen koningen zoals de kerstliedjes je willen doen geloven.
3. Kerst en de Saturnalia: Een onbewezen link
Je hebt vast wel eens gehoord dat kerst afgeleid zou zijn van de Romeinse Saturnalia, een feest ter ere van de god Saturnus. De datum komt inderdaad verdacht goed overeen, maar harde bewijzen ontbreken. Wat wél duidelijk is: december was een perfecte maand om feest te vieren. De oogst was binnen, de velden lagen stil en de mensen hadden even rust. Kerstmis zoals wij dat kennen werd trouwens pas officieel gevierd vanaf het jaar 336 en pas in 378 uitgeroepen tot kerkelijke feestdag.
4. Kerst was ooit verboden
Feestelijk verboden, dat wel. Tijdens de Reformatie in de 16e eeuw besloten strenge protestanten dat al dat feesten rond kerst maar zondig was. Kerst werd in sommige gebieden door de azijnpissers meer dan 25 jaar lang afgeschaft. Uiteindelijk kon het feest zijn comeback maken dankzij economische belangen en onze universele liefde voor een goede party.
5. De kerstman: geen uitvinding van Coca-Cola
Die gezellige dikzak in het rood? Die heeft Coca-Cola niet bedacht, al zouden ze dat graag claimen. De moderne kerstman is grotendeels ontstaan dankzij Thomas Nast, een Amerikaanse cartoonist, die tussen 1870 en 1880 een vrolijke, dikke man met een witte baard tekende. Coca-Cola heeft hem later vooral populairder gemaakt, maar hij bestond al in reclames van mineraalwaterproducent White Rock in 1915.
6. Jingle Bells: niet zo braaf als je denkt
Iedereen denkt dat "Jingle Bells" hét ultieme kerstliedje is, maar het niemendalletje werd oorspronkelijk geschreven voor Thanksgiving. De Amerikaanse componist James Pierpont schreef het in 1857. En die vrolijke melodie? Die ging over nogal ondeugende avonturen in een arrenslee. Niet echt geschikt voor de brave kerstsfeer en onbevlekte draagmoeders.
7. De kerstboom: een groene rebel tegen de kerk
De kerstboom, hét symbool van de moderne kerst, heeft weinig met het christelijke verhaal te maken. Lange tijd werd hij zelfs geweerd door de katholieke kerk. Pas in de 19e eeuw waaide het gebruik van de boom vanuit de Elzas over naar de rest van Europa. Het idee van een met kaarsen versierde boom gaat mogelijk terug naar oude Germaanse midwintertradities. Toen werd een boom in brand gestoken om licht en warmte te brengen in donkere tijden.
8. Kerst als economische motor
Uiteindelijk draait kerst voor veel mensen om cadeautjes, eten en commercie. Dat is niet van vandaag. In de 17e eeuw begon men al elkaar kerstcadeaus te geven. Het feest herleefde niet alleen als spirituele gebeurtenis, maar ook als een kans om de economie te boosten.
(Foto: Pixabay)
