Kandidaten van realityprogramma's worden gebruikt als rekwisiet.
Onze televisie wordt bevuild door voornamelijk twee formats: guilty pleasure reality’s en kookprogramma’s. Je drukt op je afstandsbediening en je ziet, of iemand met een misplaatste zelfzekerheid een gerecht in een oven duwen, of een vrouw met overdreven veel tattoos die giechelend achtervolgd wordt door kerel die stijf staat van de testosteron.
Kookprogramma’s zijn er ter vervanging van de vroegere ‘interludiums’. Het is opvulmateriaal tussen reclameblokken in. Destijds zag men vissen in een aquarium, nu ligt er wat spaghetti af te druipen op een rek of zie je een paar handen die met een mes een wortel fijnhakken: zolang het maar beweegt. Het is goedkoop, het vult de zendtijd, en niemand neemt er aanstoot aan.
Bij een guilty pleasure programma als Temptation Island is het net iets complexer. Daar zit een heel productieteam achter. Zij controleren en sturen nog voor dat er één camera draait. Dat begint bij de keuze van de kandidaten. Eén voor één worden deze mensen ‘bestudeerd’ en geëvalueerd als waren ze fictieve personages.
Men gaat vooraf op huisbezoek bij de kandidaten en men werkt een heel gedetailleerd dossier uit. Die screening schendt elke vorm privacy. Men weet niet alleen of ze hun koffie met melk of zwart drinken, maar ook wie hun partner is, hoe die relatie in mekaar zit en of die relatie het programma al dan niet zal overleven. In het dossier wordt zelfs beschreven wat voor kleding ze dragen, zelfs de manier waarop ze de deur openen, wordt uitgeschreven en gebundeld. Met die info gaat men ten slotte de deelnemers selecteren. De keuzes worden niet bepaald om wat die mensen te vertellen hebben of voor wie/wat ze zijn, maar om hun conflictwaarde met andere deelnemers. Dat wordt zelfs met zoveel woorden in het draaiboek vermeld: kandiaat A zal vermoedelijk in conflict gaan met B en kandidaat C zal vermoedelijk haar relatie opblazen na de uitzending.
Het is dus niet zo dan men maar in het wilde weg begint te filmen. Reality-programma’s hebben, net zoals bij fictie, een uitgeschreven scenario dat gaandeweg wordt aangepast en/of bijgestuurd. Wat de makers in de laatste plaats interesseert, zijn de kandidaten zelf . Kandidaten zijn rekwisieten en in het beste geval slechts personages die men een conflict instuurt om zogenaamd goede tv op te leveren.
Door het recente schandaal bij een Big Brother in Spanje, waar een verkrachting werd gefilmd en het grensoverschrijdend gedrag in de Villa, dat deze week de media haalde, durven deelnemers tegen hun contract in, gaan spreken. Want ja, er wordt hen een contract met zwijgplicht opgedrongen. Vaak worden ze na de uitzendingen nog eens gelokt door malafide managers die profiteren van de vluchtige bekendheid van de deelnemers. Een manager uit het Gentse, ene G.G., is bijvoorbeeld gespecialiseerd in het strikken van Temptation Island kandidaten. Hij belooft ze een lucratieve toekomst en de ondersteuning van zijn management, laat ze een exclusiviteitscontract onderteken en neemt ze vervolgens mee naar wat discotheken voor enkele acte de présences. De manager weet zeer goed dat het ijzer maar heel even heet is, en gebruikt hen zolang het smeult. Van de beloofde ondersteuning komt niets in huis en de kandidaten verdwijnen in de anonimiteit.
Door de huidige gebeurtenissen, gaan de kandidaten echter spreken en vertellen ze over de dwang tijdens de opnames. Pommeline – die zowel ooit verleidster, als kandidate was in Tempation Island, vertelt aan Het Laatste Nieuws dat de productie veel pusht. “Vooral toen ik als verleidster deelnam. De makers drongen ons echt op om de koppels de mist in te laten gaan. Toen ik deelnam gebeurde er de eerste dagen niets in de resorts. Toen werden alle verleidsters plots samengeroepen en kregen we ervan langs. Ze dreigden er ook mee om nieuwe verleidsters in te schakelen en ons naar huis te sturen. Het voelde toen echt aan alsof ik onder druk werd gezet. Ik had zoiets van: ‘Ik moet hier wel mijn best gaan doen, anders sturen ze mij naar huis.’ Dat gevoel krijg je echt”, vertelt ze openhartig.
Volgens de Oos-Vlaamse tattoo-artieste hadden de makers van Temptation Vips zogezegd hun notities laten rondslingeren waarin ze info kreeg over Fabrizio die niet voor haar bedoeld was. Daarin stond dat ze zich afvroegen of ze Fabrizio niet te ver hadden laten gaan. Info die haar – zoals het de bedoeling was – volledig onderuit haalde.
Maar het meest schokkend is haar verhaal over de psycholoog. Kandidaten mogen bijstand vragen aan een psycholoog, in vertrouwen. Wat ze niet weten is dat die gesprekken worden opgenomen en dat de vertrouwelijke info daarna wordt gebruikt om het programma te sturen.
Eén voor één beginnen kandidaten te praten over het misbruik dat tot nu contractueel een verboden verhaal was. De toekomst van programma’s als Temptation Island is dan ook onzeker. De kans dat er nog heel veel grensoverschrijdende verhalen boven water gaan komen is groot.
