Ik moest de voorbije dagen vaak terugdenken aan professor André Van Cauwenbergh die ons in het laatste jaar TEW over strategisch gedrag (management) doceerde. Het was vrijdagochtend 9 uur en uiteraard zat er bijna niemand in de grote aula. De meeste studenten waren nog aan het bekomen van de TD van de nacht daarvoor. Nochtans hadden ze ongelijk om die lessen te brossen.
Van Cauwenbergh vertelde vaak over Von Clausewitz. Veel managementprincipes komen immers uit het leger. Deze laatste analyseerde onder andere de verpletterende nederlaag van de Pruisen door het Franse leger onder leiding van Napoleon bij Jena en Auerstedt (1806).
De dubbele veldslag bij Jena en Auerstedt (vroeger soms ook Auerstädt geschreven) had plaats op 14 oktober 1806 ten westen van de rivier de Saale in Thüringen in Duitsland, bij de stad Jena en het kleine plaatsje Auerstedt. De legers van Napoleon Bonaparte van Frankrijk haalden er een doorslaggevende overwinning op het Pruisische leger van Frederik Willem III. Nog geen twee weken later stonden de Fransen in Berlijn en op 7 november capituleerde generaal Blücher in Lübeck.
Het Pruisische leger (voorlopers van de Duitsers) richtte een commissie in die moest onderzoeken hoe het zich moest gaan aanpassen om succesvoller te worden. Deze commissie, onder leiding van generaal Gerhard von Scharnhorst (1755-1813) en met die bekende Carl von Clausewitz (1780-1831), kwam tot de conclusie dat de Pruisen weliswaar dapper hadden gevochten, maar niet slim genoeg waren geweest. Volgens Von Scharnhorst had dit twee belangrijke oorzaken.
In een lang stuk in Militaire Spectator: “Ten eerste waren er geen mathematische principes die een overwinning zeker konden stellen. Juist na het tijdperk van de Verlichting was dit een lastige boodschap die lang niet door iedereen werd geaccepteerd. De commissie kwam tot de conclusie dat chaos een inherent kenmerk van oorlog is en er dus altijd een zekere mate van onvoorspelbaarheid zal zijn die zelfs met de beste planning niet valt uit te bannen. Von Clausewitz zou dit uitgebreid aan de orde laten komen in zijn beroemde boek Vom Kriege (1832), onder meer met het introduceren van het term ‘frictie’.”
“Als tweede belangrijke oorzaak voor de Pruisische nederlaag werd de ijzeren discipline in het Pruisische leger aangewezen, waardoor er geen enkele ruimte bestond voor eigen initiatief. Er werd pas bewogen nadat hiervoor een order was gegeven en kansen die zich tijdens het gevecht voordeden bleven onbenut. Daartegenover genoten commandanten in het Franse leger onder leiding van Napoleon juist enige vrijheid om initiatief te ontplooien, zonder steeds om toestemming te moeten vragen.”
Aan dat tweede element moet ik vaak denken als ik het conflict tussen Rusland en Oekraïne bekijk. Rusland zou moeten winnen. Oekraïne doet er alles aan om de nederlaag zo lang mogelijk uit te stellen.
Een overklast maar veerkrachtig Oekraïens leger neemt vandaag dan ook een tweeledige strategie aan in het licht van een gebrekkige, maar felle Russische aanval, vertrouwend op hit-and-run-tactieken en de versterking van grote steden terwijl de campagne van president Poetin een gevaarlijkere fase ingaat.
Dat het Oekraïense leger gedecentraliseerd is - een van de tekortkomingen overigens die Oekraïne ervan weerhoudt lid te worden van de NAVO - is vandaag misschien wel een van zijn beste troeven in deze oorlog, stelt politicus Jason Crow in een interview.
"Er zijn ongelijksoortige verzetshaarden, en je ziet eenheden op bataljonsniveau onafhankelijk vechten. Dat is misschien een blessing in disguise," stelt Crow. "Het helpt ze nu eigenlijk, want ze vertrouwen niet op de gecentraliseerde command-and-control-systemen. Ze hebben nu een unieke kans om de Russische troepen snel te verjagen omdat deze laatste zo in de war zijn."
"Het Oekraïense leger zal niet in staat zijn om een grote tegenaanval op te zetten, de troepen te organiseren en te zeggen: 'Aanvallen!' Het zal een asymmetrische poging zijn om de Russische aanvallen op te breken," vult Douglas London (ex-CIA) in de Washington Post aan. "De Russen hebben veel statische doelen vanwege hun eigen logistieke problemen, en dat is gewoon goud voor een intimiderende special-operations force die in de achterhoede opereert. Dat is gewoon wat het Oekraïense leger doet." En op basis van de verslagen doen ze dat goed. Ze doen het Russische leger veel pijn.
