Groot-Brittannië meldt dat het Russische ministerie van Defensie het gebruik heeft bevestigd van het TOS-1A-wapensysteem in Oekraïne. Dat systeem gebruikt thermobarische raketten of vacuümbommen.
Volgens de Britten heeft Rusland het gebruik ervan zelf beschreven. Sergeant Sergey Gubarev opende het vuur met het thermobarische wapen toen hij een rivier overstak in de regio Chernihiv, zo werd beweerd op Zvezdanews, het Russische staatstelevisienetwerk van het ministerie van Defensie.
Gubarev heeft de operatie vrijdag uitgevoerd. "Met nauwkeurig vuur van het TOS-1A zware vlammenwerpersysteem onderdrukte hij vijandelijke artillerie- en mortierbemanningen, vernietigde 14 wapens en militaire uitrusting, evenals meer dan 40 nationalisten," stelde het bericht.
Een vacuümbom is een tweetrapswapen en bevat twee explosieve ladingen. In de eerste fase, bij de inslag, verspreidt de bom een fijne nevel (gaswolk) van licht ontvlambare aerosols bestaande uit nano-thermiet, een mengsel van een metaalpoeder en een fijn verdeeld metaaloxide. Die nevel verspreidt zich razendsnel rondom hindernissen en dringt overal binnen. Een fractie van een seconde later detoneert een tweede lading die gaswolk (als reductor), waardoor een gigantische vuurbal, met temperaturen tot 3000° Celsius, en een langdurige drukgolf ontstaan. De vuurbal (thermische golf) zuigt alle zuurstof in de nabijheid op waardoor een vacuüm ontstaat. Dit brengt met zich mee dat het wapen sterker is dan een gewoon explosief van vergelijkbare grootte. De thermobarische bom zuigt ook de lucht uit de longen van levende wezens die zich vlakbij de explosie bevinden, met de dood tot gevolg
TOS-1 (Heavy Flamethrower System) is een Sovjet 220 mm 30-barrel (origineel systeem, Object 634 of TOS-1M) of 24-barrel (Object 634B of TOS-1A) meervoudig raketwerper en thermobarisch wapen gemonteerd op een T-72 tank chassis. TOS-1 was ontworpen om vijandelijke versterkte posities en licht gepantserde voertuigen en transporten aan te vallen, met name in open terrein.
Het Russische ministerie van Defensie heeft het gebruik van het TOS-1A-wapensysteem in Oekraïne dus bevestigd. De Britten: „De TOS-1A maakt gebruik van thermobarische raketten, waardoor brandbommen en ontploffingseffecten ontstaan.”
In de eerste dagen van de oorlog zeiden journalisten van CNN al een lanceerinstallatie voor thermobarische raketten te hebben gezien nabij de Russische stad Belgorod, op 20 kilometer van de grens met Oekraïne, niet ver van de Oekraïense stad Charkov.
Eind februari zei de Oekraïense ambassadeur in de VS, Oksana Markarova, al dat Rusland in Oekraïne vacuümbommen gebruikt. Markarova praatte het Amerikaanse parlement bij over de oorlog in haar land. „De verwoesting die Rusland Oekraïne wil toebrengen is groot”, zei ze.
In maart 2020 introduceerde Rusland een nieuwe raket voor de TOS-1A met een bereik van 10 km, deels bereikt door gewichts- en groottereducties van een nieuw brandstofluchtexplosief mengsel in de kop, terwijl ook het vermogen ervan werd verhoogd. Het minimale bereik wordt uitgebreid van 400 m tot 1,6 km, zodat de M0.1.01.04M-raket met kortere afstand behouden blijft voor gevechtsomgevingen in nauwe gevechtsomgevingen. In 2018 ontvingen Russische NBC-beschermingstroepen 30 TOS-1A Solntsepyok (Sunburn) 220 mm raketwerpers.
Het systeem is niet verboden, maar wel zeer omstreden.
