De haat en kwetsende commentaren die mensen online verspreiden op sociale media is niet in kaart te brengen. Eigenaars van populaire kanalen en profielen moeten dus een ijzeren maag hebben om zich te weren tegen alles wat in hun richting gespuwd wordt. Dit geldt niet voor de Brusselse politie, die gaf een Franse activist een GAS-boete voor een Instagram-comment.
Frank Barat postte in juni een reactie op Instagram waarin hij “ACAB” schreef, een bekende afkorting uit de punk jaren 70 die staat voor “All Cops Are Bastards.” De opmerking volgde op een video waarin de Brusselse politie hardhandig optrad tegen studenten. Drie maanden later kreeg Barat een GAS-boete, met een opgelegde som tussen de 50 en 500 euro, wegens gebrek aan respect tegenover wetshandhavers. Volgens de politie van Brussel-Hoofdstad Elsene was de post in strijd met het lokale politiereglement.
Vrije meningsuiting
Barat, die de boete uiteraard betwist, noemt het een schending van zijn vrijheid van meningsuiting. Zijn online reactie valt volledig onder die vrijheid en het is duidelijk dat de politie het er moeilijk mee heeft. Hij is niet alleen: het platform Bruxelles Dévie heeft weet van minstens twee andere gelijkaardige gevallen.
Experts uiten kritiek op het gebruik van GAS-boetes voor online uitingen. Sofie Royer, cybercrime-expert en strafrechtspecialist, wijst op de vage formulering van de term “gebrek aan respect” in het Brusselse politiereglement. Zo’n vage bepaling laat ruimte voor interpretatie en kan willekeur in de hand werken.
Daarnaast betwijfelt Royer of de toepassing van GAS-boetes in deze context wel helemaal wettelijk is. Het systeem werd ontworpen om de openbare orde te handhaven, zoals bij sluikstorten of geluidsoverlast, niet om selectief online meningen te sanctioneren. De vraag is ook of de politie wel bevoegd is om sociale media op dergelijke feiten te monitoren. Als ze dit doen, zouden ze dit consistent moeten doen en niet alleen voor meningen gericht naar hen.
Shutterstock
Stil aan de overkant
De Brusselse politie bevestigt dat er GAS-boetes werden uitgeschreven voor online posts, maar weigert verdere toelichting. Ook burgemeester Philippe Close (PS) zwijgt in alle toonaarden.
Woordvoerster van Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), Nathalie Debast, noemt het positief dat gemeentes sociale media monitoren om trends te volgen, maar benadrukt dat sancties zoals GAS-boetes op gespannen voet staan met fundamentele rechten. En inderdaad, als dit een algemene trend wordt bij onze ordehandhavers, zijn we maar een kleine stap verwijderd van een online politiestaat. Dan worden we net zoals de landen die we maar al te graag afschrijven als demonisch en autocratisch.
Het gebruik van GAS-boetes voor online uitingen, kan de vrijheid van meningsuiting in België serieus aan banden leggen. De kans bestaat dat er een 'chilling effect' ontstaat. Burgers kunnen terughoudender worden in het uiten van kritiek op de overheid uit angst voor repercussies. Dit zou een gevaarlijke ontwikkeling zijn, aangezien vrije meningsuiting cruciaal is voor een democratische samenleving.
