Archiefmateriaal dat 80 jaar verborgen bleef, onthult een pijnlijk waarheid.
Onlangs gepubliceerde Vaticaanse documenten onthullen dat Paus Pius XII en Adof Hitler een geheime samenwerking bespraken met de achterkleinzoon van koningin Victoria, Prins Philipp van Hessen, als tussenpersoon. Tijdens langeafstandsonderhandelingen tussen 1939 en 1941 besprak Pius de verstikkende kritiek op Hitler in ruil voor een einde aan het nazi-optreden tegen de kerk in Duitsland. De documenten over die besprekingen zijn 80 jaar lang door het Vaticaan verborgen gehouden.
De geheime communicatie werd gevoerd met de hulp van Hitlers afgezant, prins Philipp van Hessen, een 36-jarige Duitse aristocraat die afstamde van koningin Victoria, een derde neef van de koningin. "Buiten Hitlers politieke kring was Philipp een van de mensen die hem het dichtst bij stond", zegt de Amerikaanse historicus David Kertzer, die de documenten ontdekte en zijn bevindingen deze maand zal publiceren in een nieuw boek, 'The Pope at War' .
De documenten behoorden tot archiefmateriaal over het pausdom van Pius dat in 2020 door paus Franciscus werd vrijgegeven na jaren van stagnatie door het Vaticaan. Historici grepen hun kans om de gedempte kritiek van de paus op het fascisme en zijn stilzwijgen over de Holocaust te onthullen. Kertzers ontdekking van de dialoog met Hitler geeft nu een fascinerend nieuw inzicht in Pius' volgzame houding ten opzichte van nazi-Duitsland.
"Pius liet iemand naar de gesprekken luisteren en ze uitschrijven, maar ze werden destijds geheim gehouden en systematisch verwijderd uit eerdere publicaties van Vaticaanse documenten", zegt Kertzer. "Pius' gebrek aan initiatief om het fascisme te veroordelen bleef bestaan tot 1943, toen hij niet protesteerde tegen de deportatie van 1.000 Joden van Rome naar Auschwitz. Verdedigers van de paus beweren dat Pius zijn mond hield om te voorkomen dat hij de aandacht vestigde op ontsnappingsroutes die de kerk had opgezet om andere Italiaanse joden toe te staan de nazi's te ontvluchten."
