Een clandestien bedrijvennetwerk van de Russische militaire inlichtingendienst GRU kon via België gevoelige westerse technologie naar Moskou loodsen en zo sancties omzeilen. Dat blijkt volgens Belga uit meer dan 2.000 Zweedse gerechtelijke documenten die De Tijd samen met de Zweedse krant Expressen en het Estse Delfi analyseerde.
Belga: “De documenten komen uit een zaak die voor de rechtbank in Stockholm loopt tegen de 60-jarige Rus Sergej Skvortsov. Hij staat terecht voor ‘illegale inlichtingenactiviteiten’.” Skvortsov is een spion die jaren geleden ‘geactiveerd’ werd uit een ‘sleeper cell’.
Le Monde: “Skvortsov, die in november 2022 werd gearresteerd, zou westerse technologie hebben overgedragen aan de Russische defensiesector. Zijn bedrijven waren verbonden aan de GRU, de Russische militaire inlichtingendienst.”
De Rus leefde in Zweden met zijn partner Elena Koulkova, geboren in 1964. Ze is afgestudeerd aan de faculteit Computationele Wiskunde en Cybernetica aan de Staatsuniversiteit van Moskou.
Zijn Zweedse bedrijf zou jaren hebben meegedraaid in een netwerk van bedrijven in de VS en Zweden die microchips naar Rusland loodsten, net als andere westerse toptechnologie die ook voor militaire doeleinden kan dienen. Zulke onderdelen zijn tijdens de oorlog in Oekraïne al teruggevonden in Russische wapens.
Belga: “Ook een bedrijf uit Knokke-Heist, Hasa-Invest, draaide mee in het netwerk.”
Skvortsovs bedrijf stuurde vanuit Zweden zendingen naar ons land, die hier werden herverpakt en doorgestuurd naar Radioexport, een notoir frontbedrijf van de Russische militaire inlichtingendienst.
Officieel verkocht Network Technologies zijn producten aan deze Knokse onderneming, en deed dat al sinds 2014. Hetzelfde jaar dat de Zweedse diensten de Rus hadden verboden goederen naar Rusland te verschepen die voor militaire doeleinden konden worden gebruikt. Maar het Belgische bedrijf stuurde die zendingen vervolgens wel naar Rusland.
Le Monde: “De Russische spion onthulde aan onderzoekers dat zijn vader voor de KGB werkte in de eenheid die verantwoordelijk was voor de bescherming van politieke figuren. Hij zou als lijfwacht hebben gediend van Nikolaj Tikhonov, voorzitter van de Raad van Ministers van de Sovjet-Unie van 1980 tot 1985. Skvortsov werd geboren op 28 juli 1963. Hij studeerde elektromechanica en werkte drie jaar aan het Voskhod Scientific Research Institute in Moskou voordat hij in het bedrijfsleven ging.”
Zweden had Skvortsovs firma nochtans een exportverbod naar Rusland opgelegd. Belga: “Slechts in één geval zou onze douane een zending in beslag hebben genomen omdat ze vermoedde dat een exportverbod gold.”
Ook een Rus die een sleutelrol speelde in het netwerk, opereerde nog zeker tot 2015 vanuit ons land. De intussen 77-jarige Vladimir K., vertoefde op het moment van de eerste dubieuze leveringen in ons land. Belga tot slot: “Hij had de Belgische route aangebracht bij Skvortsov in Zweden en onderhield vanuit ons land contacten met Radioexport en met andere Russische GRU-inlichtingenofficieren die er de plak zwaaiden.”
Ondervraagd door onze collega's van De Tijd ontkent de baas (en bijna enige medewerker) van Hasa-Invest, Hans De Geetere, elke betrokkenheid bij welk netwerk dan ook.
"Onze Russische klant, Radioexport, was een groot bedrijf dat veel importeerde en een perfecte reputatie had, totdat de Amerikanen het in 2016 op de sanctielijst zetten", antwoordde hij.
Business AM “Toch vonden de Zweden berichten tussen de mobiele nummers van Skvortsov en De Geetere, verstuurd tussen 2017 en 2020. Daarin stonden de namen van Amerikaanse bedrijven die ook deelnamen aan het Russische netwerk en in 2016 en 2022 in de Verenigde Staten werden opgepakt. Volgens de onderschepte berichten leken de Russen en De Geetere ook ruzie te hebben over onbetaalde rekeningen, op een schaal van enkele miljoenen euro's.”
Het Amerikaanse ministerie van Handel verklaarde eind augustus 2022 dat het de exportprivileges van het Belgisch bedrijf en zijn eigenaar voor 180 dagen had opgeschort voor een poging om gevoelige technologie naar China te sturen in strijd met de Amerikaanse regelgeving.
Hans De Geetere en het in België gevestigde Hasa-Invest kochten of probeerden versnellingsmeters, die zaken als machinetrillingen en seismische activiteit meten, te kopen van een Amerikaans bedrijf namens klanten in China, waaronder een lucht- en ruimtevaartaannemer, schreef het ministerie in een exportverbodsbevel.
De naam van De Geetere dook jaren geleden ook op bij ATC, een leverancier van computeronderdelen uit Nevele, verdacht van grootschalige btw-fraude.
foto Kremlin wikipedia ter illustratie
