Elke vrijdag van maart coveren we de grootste mysteries en schandalen uit de sportwereld. Vandaag: werd de NBA draft van het jaar 1985, die de Amerikaanse basketbalcompetitie populairder maakte dan ooit, in scène gezet?
De Amerikaanse National Basketball Association (NBA) kwam verdacht vaak terug in ons lijstje met complottheorieën in de sportwereld. Vandaar dat we de resterende vrijdagen van maart de drie grootste NBA-schandalen belichten in chronologische volgorde, met vandaag de al dan niet vervalste NBA draft van 1985.
Hiervoor moeten we helaas eerst wat spelregels uit de doeken doen. Het Amerikaanse basketbal zit immers iets anders in elkaar dan het Europese. Jonge, beloftevolle basketbalspelers worden niet, zoals bij ons, door professionals gescout en daarna opgekocht, maar moeten zich kandidaat stellen voor verloting als ze met de grote jongens willen meespelen. Dat is al zo sinds 1947. De verschillende NBA-teams selecteren deze spelers meestal aan het einde van juni, buiten het seizoen van het Amerikaanse basketbal dus. Sinds 1989 worden er twee rondes gehouden, waarvoor telkens 60 spelers geselecteerd worden. Deze jaarlijkse selectie en verkiezing wordt de NBA draft genoemd.
In 1985 werden de regels van de draft echter aangepast. Tot dan toe mochten de drie teams met het laagste winstpercentage van het seizoen als eerste hun nieuwe spelers kiezen om de competitie interessant en het proces fair te houden. De draft is dus niet alleen een kans voor jonge basketbalspelers om prof te worden, maar biedt zwakkere teams ook de opportuniteit om het meest getalenteerde bloed in hun rangen te injecteren en dus weer mee te draaien in de competitie. Welk van de drie verliezende teams als allereerste de hand in de pot met jonge talenten mocht steken, werd bepaald door een speling van het lot met een simpele cointoss. Maar dat jaar wilde de NBA de kansen op the first pick voor elk team vergroten. De namen en logo's van de zeven ploegen die zich niet voor de play-offs hadden kunnen plaatsen, werden die editie in een envelop gestoken. Deze enveloppen werden in een draaiende, doorzichtige bokaal geplaatst. Algemeen directeur van de NBA David Stern was de onschuldige hand die de envelop zou trekken die zou bepalen welk team the first pick zou krijgen. Elke ploeg had zo een kans van 14,3 procent.
Dat jaar stond de 23-jarige center Patrick Ewing aan de top van de draft lijsten. De 2m13 lange Ewing werd beschouwd als de meest complete basketbalspeler van zijn tijd en zijn talent werd toen al in het hele land erkend. Patrick Ewing behoort nu tot de 50 beste spelers in de geschiedenis van de NBA, werd elf keer verkozen tot NBA All-Star en behaalde tweemaal Olympisch goud met zijn team, op de Spelen van Los Angeles in 1984 en die van Barcelona in 1992. In 1985 stonden alle basketbalteams reeds te springen om hem aan hun ploeg te kunnen toevoegen. Dat zou van hen immers meteen de meest relevante ploeg maken in het basketbalcircuit, de ticketverkoop doen stijgen en hun kansen om de play-offs van het volgende seizoen te halen alleen maar vergroten.
De NBA zelf zat op dat moment echter al een tijdje in een dip. De opkomst voor NBA-wedstrijden was zeer laag en een paar jaar terug, in 1982, had de LA Times geschreven dat zo'n 75% van de spelers in de professionele competitie aan de drugs zat. Het jaar daarop moest de NBA zelfs bijna zes volledige teams laten schrappen. In supertalent Patrick Ewing zagen de beleidsmakers dus een kans om het Amerikaanse basketbal opnieuw te doen heropleven, zoals Michael Jordan dat later ook zou doen. En wat zou een groter positief effect hebben voor de sport, dan de jeugdige sterspeler te injecteren in de grootste sportmarkt van het Amerikaanse basketbal, New York City? Zelfs de krant New York Times schreef voor de draft van dat jaar dat de NBA er het meest bij gebaat zou zijn, moest Patrick Ewing het volgende seizoen in een New York Knicks-tenue op het parket verschijnen. En dat is precies wat er na de draft van 1985 gebeurde.
Trok David Stern toevallig de envelop met de naam van de New York Knicks uit de bokaal, zodat zij meteen Patrick Ewing konden claimen? Of was de loterijprocedure vervalst om de NBA uit het slop te halen? Sommigen vermoeden het laatste. De algemeen manager van de New York Knicks, Dave Debusschere, had meteen een shirt klaarliggen met Ewings naam en nummer erop om aan de camera's te tonen na de draft. In de twee uur na de loting ontving het ticketbureau in Madison Square Garden zo'n 1.000 telefoontjes en de daaropvolgende twee dagen werden er meer dan 1.000 aanvragen gedaan voor een seizoensabonnement bij de New York Knicks. De NBA kende de jaren daarna een ongeziene populariteit en in zijn tien jaar als New York Knick werd Patrick Ewing één keer verkozen tot Rookie of the Year en leidde hij de Knicks 13 keer op rij naar de play-offs.
Volgens de NBA werden de regels van de draft in 1985 aangepast om de integriteit van de competitie te beschermen. Er heerste immers al langer een vermoeden dat de ploegen aan het uiteinde van het klassement soms opzettelijk verloren om de cointoss te halen en zo de beste nieuwe spelers binnen te kunnen rijven bij de draft. De toen net aangewezen algemeen directeur David Stern is degene die het nieuwe loterijsysteem aan de bestuursleden voorstelde, een systeem dat erg snel goedgekeurd werd. Kwam deze vernieuwing er omdat sommige teams misschien vals speelden, of omdat Patrick Ewing dat jaar verkiesbaar was in de draft en de hele sport daarom extra spannend en lucratief werd? Het wordt gespeculeerd.
In 1985 werd de NBA draft ook voor de eerste keer live op televisie uitgezonden, een commerciële zet die eveneens geïntroduceerd werd door David Stern. Daarom werd er gekozen om met enveloppen te werken in plaats van met ballen. Het bestuur was namelijk bang een amateuristische indruk te maken bij de kijkers, moest de ronddraaiende bokaal opeens opengaan en de ballen eruit rollen.
Deze enveloppen werden later de spil in de complottheorieën die ontstonden. Op de beelden van die eerste nationale televisie-uitzending van de NBA draft is te zien hoe een vertegenwoordiger van boekhoudkantoor Ernst & Whinney aarzelt bij het inwerpen van de vierde envelop in de bokaal. Daardoor zou het kunnen dat deze wat verbogen werd. Wanneer David Stern zijn hand in de bokaal steekt, neemt hij er ook niet de eerste envelop uit die hij aanraakt, maar draait hij deze om om de onderliggende briefomslag uit de bokaal te nemen. Sommigen denken dat dit aantoont dat Stern bewust op zoek was naar de verbogen envelop, met daarop de naam van de New York Knicks.
[embed]
[/embed]Een dag na de beruchte trekking maakte een New Yorks sensatieblad bekend dat het schijnbaar onbevooroordeelde bedrijf Ernst & Whinney ook het accountantsbureau was van Gulf & Western, de firma die eigenaar was van de New York Knicks. De meeste mensen zien dit feit als de belangrijkste indicator van vuil spel bij de loting van 1985.
Een andere beruchte theorie die er rond deze vervalsing bestaat, is die van de bevroren envelop. Er verschenen rapporten die zouden aantonen dat de bewuste briefomslag voor de loting in een diepvries geplaatst was, wat het voor Stern gemakkelijker zou maken om deze terug te vinden in de bokaal zonder dat de camera's of de kijkers dat zouden opmerken. Volgens de wetenschap ondervindt papier, in tegenstelling tot andere substanties, weinig effect van de koude. Sommigen geloven zelfs dat er ijsblokjes of steentjes in de envelop gestoken werden om deze gemakkelijker vindbaar te maken.
David Stern zelf verklaarde in interviews later dat hij blij was met het resultaat van de loting en met het feit dat de mensen nu niet langer over drugs of andere negatieve dingen spraken. Hij zou gezegd hebben: "If people want to say that [the lottery was fixed], fine... As long as they spell our name right. That means they're interested in us. That's terrific." Verder zou hij zich niet veel meer herinneren van het moment waarop hij de envelop uit de bokaal nam omdat hij zenuwachtig was en geen televisiepersoonlijkheid was.
Verder hebben ook verschillende goochelaars het beeldmateriaal bestudeerd in de zoektocht naar bewijs van vingervlugheid. Maar de resultaten van dat onderzoek zijn niet doorslaggevend. Nog anderen geloven dat Stern een röntgenbril droeg en zo de envelop van de New York Knicks kon ontwaren.
Ondanks de overweldigende toename aan populariteit van het Amerikaanse basketbal, geloven de meeste bestuursleden, trainers en professionele basketbalspelers echter niet dat de NBA draft van 1985 in scène werd gezet.
