Een servies: tegenwoordig heeft iedereen er minstens één in huis. Maar waar komt het vandaan?
Vroeger werden serviezen veelal van porselein gemaakt, en het waren de oude Chinezen die daar ooit mee begonnen. Tot in de zevende eeuw, gebruikten ze daar nog kruiken vervaardigd uit peperduur jade, om in te zetten bij rituelen om hun voorouders te vereren. Toen ontdekten ze dat, wanneer je zilverkwarts aan witte klei toevoegt, je prachtig aardewerk krijgt.
Nog later leerden de Chinezen het Perzische keramiek kennen, waarna ze uit Perzië kobalt invoerden om blauw-wit aardewerk mee te fabriceren. Ze maakten nu niet alleen kruiken voor hun voorouders, maar ook kroezen, kruiken en borden om in de keuken te gebruiken.
De ontdekkingsreiziger Marco Polo was waarschijnlijk de eerste Europeaan die het verfijnde, Chinese aardewerk leerde kennen. Al had de Portugees geen flauw idee hoe ze dat maakten. Hij dacht dat de klei in de omgeving van Jingdezhen gewonnen werd, vervolgens zo’n veertig jaar blootgesteld werd aan weersinvloeden en daarna pas de ‘oogst’ werd binnengehaald. Het aardewerk deed hem denken aan een schelp van een zeeslak, die in de Italiaanse volksmond ‘porcella’ werd genoemd. Daarom noemde Marco Polo het aardewerk ‘porcellana’.
Rond 1517 ontdekten de Portugezen een zeeroute naar China – voorheen trok men met karavanen doorheen Centraal-Azië – waarna porselein massaal werd ingevoerd en populair werd in het zuiden van Europa. Zo waren er in 1585 tien porseleinwinkels in Lissabon.
In onze contreien hadden slechts enkele mensen weet van het bestaan van porselein. Zoals de Duitse kunstenaar Albrecht Dürer, die in Antwerpen drie stuks ‘porcellana’ had gekregen van een vrijgevige Portugees.
In 1602 wist een vloot Nederlandse schepen het Portugese schip San Jago te overmeesteren, waarna de lading ervan – waaronder tamelijk wat porselein – naar Amsterdam gevoerd en verkocht werd.
In februari 1603 kaapte admiraal Jacob van Heemskerck en zijn mannen een Portugees schip in de Straat van Malakka, met maar liefst 100.000 stuks porselein aan boord. Het aardewerk werd geveild en bracht aardig wat op: iedereen was nu ook bij ons in de ban van het Chinese ‘porcellana’. Er werd volop aardewerk ingevoerd vanuit China.
Intussen hielden de Chinezen hun ‘recept’ om porselein te maken strikt geheim. In het begin van de achttiende eeuw waren een Saksische natuurkundige en een alchemist vastbesloten om het geheim te achterhalen. Op 15 januari 1708 hadden ze een goed procédé ontwikkeld, drie maanden later was de eerste porseleinfabriek in Amsterdam een feit.
Maar genoeg over de geschiedenis van het servies nu. Bij onze vrienden van culinaire ambiance kan je terecht voor alle nieuwtjes over voeding, chef-koks, keukengerei en de heerlijkste gerechten. En ze hebben nu een leuke actie lopen. Wie een jaarabonnement – bestaande uit tien nummers – neemt, die krijgt er gratis en voor niks een serviesset ‘Serax Aqua’ bij ter waarde van 83,25 euro.
Aqua is het nieuwe artisanale servies in Portugese stijl. Niet in porselein, maar wel van De schalen en kommen zijn beschikbaar in verschillende blauwtinten, en is ook hier te koop.
