Door Michael Verstraeten (Vrijheid)
Wie zijn vers gekocht huis niet op tijd innoveert en isoleert, krijgt een boete. Tot wel 200.000 euro. Wie zijn huis wel renoveert en die renovatie niet aangeeft voor de verhoging van het KI, krijgt ook een boete. Wie zijn vuilbakken te vroeg buiten zet, krijgt een boete. Wie 300 gram kastanjes durft mee te nemen uit het bos… krijgt een boete. In Brugge werden tussen 1 juli en midden september 12.000 boetes uitgedeeld door ‘slimme camera’s’ in de winkelstraten die ‘onbevoegde auto’s’ registreerden. In de plaats van het die ‘onbevoegde auto’s’ onmogelijk te maken om daar te rijden, is het natuurlijk veel plezanter om de mensen te pesten met zo’n lekkere boete. Dat brengt ook goed op.
Alleen zijn er door al dat soort fratsen vorige week twee Zweden doodgeschoten en een derde zwaargewond. Het is dus echt niet meer om te lachen, al die boetes. Dat zit zo. Hoe meer wetten en regels met allerlei boetes onze overheid maakt, hoe meer de politiemensen en allerlei pseudo-politiemensen van de administratie op pad moeten om de vaststellingen te gaan doen. Hoe meer er van die vaststellingen zijn, hoe meer de administratie werk heeft om al die vaststellingen te verwerken. Hoe meer de administratie werkt heeft om vaststellingen te verwerken, hoe meer dossiers er terecht komen bij de parketten. En hoe meer dossiers er terechtkomen bij de parketten, hoe meer er voor de rechtbank komen.
Onze regeringen en parlementen hebben een behoorlijk hardnekkige ziekte: regulitis. Van zodra er een probleem opduikt, schieten ze daar iedere keer weer in dezelfde kramp. Ze maken een wet, een decreet, een koninklijk besluit, een ordonnantie, een ministerieel besluit of nog zo’n paar van die gedrochten. Zo veel dat we er een onontwarbaar kluwen aparte namen voor hebben. Al die regels moeten een bijzonder belangrijke probleem regelen, want als dat niet gebeurt stopt de aarde met draaien. Zo belangrijk is dat allemaal. Bovendien hebben die regeringen en parlementen nog een tweede ziekte: de zelfoverschatting. Ze denken namelijk dat ze met al die wetten en regels alles kunnen controleren. De economie, het klimaat, migratie, het uitsterven van de zeer uitzonderlijke boskrulsla en het welzijn van alle mensen tot op hun toilet en onder hun dampkap toe. Het kan door de bollebozen in Brussel en in onze gemeentehuizen allemaal onder controle gebracht worden. Denken ze.
Om die brei van regels af te dwingen, zijn er uiteraard boetes. Of gevangenisstraffen, of rijverboden, of alternatieve straffen, of alcoholsloten, of cursussen, of bemiddelingen, of begeleidingen, of sociale assistenten, of justitieassistenten, of psychiaters, of psychologen, of hele dozen pampers. Al dat lekkers moet beteugeld worden door ons ‘veiligheidssysteem’ want anders voelt niemand zich meer veilig. Een mondmasker gaat daarvoor niet volstaan, dat is wel duidelijk.
Die politiemensen - die moeten werken met middelen waarvan ik uit plaatsvervangende schaamte vaak door de grond zink bij mijn werk als advocaat - en de arme mensen op de parketten, krijgen truckloads van al die collaterale zever van die ijverige politici op hun dak. Morren mogen ze daar niet. De scheiding der machten, weet u wel. Van de politie en de parketten wordt verwacht dat ze niet morren. Hooguit één keer per jaar bij de opening van het gerechtelijk jaar staat daar dan de hoogste magistraat in Hermelijn een paar toverwoorden te spreken waaruit men zijn oplopende frustratie kan afleiden. Mits twee pagina’s exegese van wat hij allemaal heeft gezegd.
Tot ze zo overbelast zijn dat ze niet meer kunnen. Als het dan te erg wordt krijgen ze personeel en omkadering en gebouwen en infrastructuur, en nog personeel en gebouwen en omkadering en nog personeel bij. Zo wordt de staat als maar groter en werken er binnenkort meer mensen voor de overheid dan er inwoners in ons land zijn. Zo nemen onze belastingen ook als maar toe.
Heel dat boeltje geraakt ook onmogelijk gemoderniseerd omdat het zo’n kluwen geworden is dat geen kat haar jongen er nog in terugvindt. Ooit is er een Feniks-project geweest dat onder andere stukliep op de wens van elk parket om zijn unieke onderverdeling van de ‘notitienummers’ te houden. Zo van: “Bij ons beginnen de moordzaken met ‘43’ en het is zeeeeeeer belangrijk dat dat zo blijft." “En bij ons beginnen die moordzaken met ‘45’ en als dat verandert dan kunnen wij daar niet meer aan uit want bij ons zijn de 43’s feiten van exhibitionisten en naaktplassers.” Naast tal van andere te gekke excuses en doldwaze fouten. Miljoenen heeft dat de overheid gekost. Ik heb er ooit eens een studie over gemaakt bij Vlerick.
Intussen is er een generatie gearriveerd bij de magistraten die al dat gedoe ook met lede ogen aanziet, maar toch de handen uit de mouwen willen steken. Zeer graag zelfs. De generatie van de advocaten die kwamen uitrusten in de magistratuur, ligt al een tijdje achter ons. Maar die mensen zijn niet uitgerust noch behoorlijk opgeleid om te managen. Ze halen ze weg uit hun rechtbank en moeten dan de organisatie op punt stellen. Dat leidt tot goed bedoelde improvisaties, omdat ze gewoon aan hun lot worden overgelaten. Waardoor de boel nog wat meer in de soep draait. Tenzij er eentje een lucky shot lukt. Goede magistraten die goede vonnissen schrijven zijn niet noodzakelijk goede managers van hun boîte. Ze benoemen tot manager om zo wat meer geld te kunnen verdienen, is geen goede carrièrebeloning bij justitie. De vlakke loopbaan met incentives zou veel beter kunnen werken.
Vanuit de regering komen er dan wat projectjes om eens een computerprogramma uit te proberen. Om de strafdossiers waarbij elektronische documenten werden afgeprint - liefst in vijfvoud - nu ter beschikking te stellen in online applicaties. Voor de faillissementen hebben we Regsol, een systeem waarvoor we de goden nog dagelijks bij het opstaan op onze blote knieën danken. Er zijn rechtbanken waarheen we sedert corona mogen mailen. Wat een privilege is dat zeg! Maar niet met Wetransfer, want dat mogen ze daar niet opendoen. Dat zijn de regels. Naar andere rechtbanken mogen we vooral niet mailen. En naar nog andere rechtbanken mogen we precies wel, maar dan worden de mails niet gelezen. Elke rechtbank heeft zijn eigen wetboek wat mails betreft.
Intussen kunnen we - Odin weze geloofd - ook ‘conclusies’ (geschreven argumenten) elektronisch neerleggen. U kan het u niet voorstellen tot wat voor verrukkingen dat heeft aanleiding gegeven in menig advocatenkantoor. Ja, intussen dat gaat dat elektronisch neerleggen zelfs met onze bewijsstukken! Zo worden de griffies ontlast om die stukken terug te sturen. Alleen… vragen veel rechtbanken toch nog een bijkomend papieren dossier, want anders moeten de griffiers de elektronische stukken afdrukken. Want daar is geen tijd voor en geen papier. Dus om te vermijden dat griffies belast worden met het terugsturen van stukken moeten we de stukken elektronisch neerleggen, waarna de griffie de gevraagde papieren versie toch moet terugsturen.
Zo heeft de regering een tijd geleden de betaling van het rolrecht bij het inleiden van een zaak afgeschaft. Pakken minder administratie. Alleen was er naast dat rolrecht een bijdrage voor de tweedelijns rechtsbijstand (de pro deo’s) te betalen. Dus moest de administratie voor de inning van geld gewoon blijven bestaan. Niks bespaard in de organisatie. Bovendien moeten die rolrechten geïnd worden door de fiscale administratie. Die administratie moet brieven schrijven aan de mensen die de mensen in 80 procent van de gevallen (zo leert de ervaring op mijn kantoor) niet begrijpen. Dat geeft aanleiding tot telefoons met de administratie en de griffies met de vraag waarover het juist gaat, en pakken bijkomend werk. Daarna ook nog eens herinneringsbrieven, koppelingen met andere fiscale invorderingen, nog eens herinneringsbrieven, bijkomende kosten, aangetekende brieven en een fiscale invordering. Simpel hé! Veeeeeel eenvoudiger dan bij het indienden van de zaak 130 euro te betalen. Dat is veel te ingewikkeld. Merci Quick voor deze administratieve vereenvoudiging waaraan u niets gedaan heeft, jongen.
Politiemensen schrijven meer en meer PV’s met tien vingers. Vroeger was twee vingers standaard. Maar ze blijven maar schrijven. Een verhoor is daardoor een processie van Echternach. Dat gaat maar niet vooruit. Die PV’s moeten dan ook nog allemaal verwerkt worden. De politieman is vandaag een poëet eerder dan iemand die bezig is met veiligheid. Vaak trekken ze zich de grove taalfouten zelfs niet eens meer aan. Zo beu zijn ze het. In de tijd waarin elke kleine van zes jaar een computer heeft of een smartphone met een camera, zouden ze gewoon in elke verhoorruimte een camera kunnen voorzien en in de plaats van alles neer te pennen wat er daar gezegd wordt, dat allemaal op video kunnen opnemen. Achteraf schrijft de politiemens dan in een paar zinnen waar de cruciale fases van het verhoor te vinden zijn op de video, en klaar is Kees. Video in het elektronisch dossier en de rechters en de advocaten kunnen naar hartelust kijken naar wat ze graag willen zien en horen. De noodzaak dat daar dan een advocaat bijzit om Salduz-gewijs te vermijden dat de verdachte op zijn Turks slagen krijgt, valt meteen ook weg. Dat kan ook een behoorlijke besparing van tijd en middelen opleveren.
Verwondert u het dat in zo’n jungle een magistraat een papier in zijn kast heeft laten liggen? Mij verwondert het dat er niet meer doden vallen door papieren die daar in kasten blijven liggen. Ik zou die magistraat eigenlijk willen feliciteren als er maar één papier in zijn kast is blijven liggen.
Wat we moeten doen ligt dus simpelweg voor de hand:
1. Beperk zeer hard het aantal regels en besluiten. Dat gaat die mensen gigantisch ontlasten.
2. Geef de veiligheidsmensen een systeem dat werkt en georganiseerd is zoals dat in de 21ste eeuw zou moeten werken.
Heeft u de voorbije uren en dagen die ministers beluisterd? Ook de nieuwe gepromoveerde kabinetschef van justitie bijvoorbeeld. Niets van dat alles. Prutsen in de marge, dat wel. Maar de noodzakelijke fundamentele aanpak, die is voor Sint-juttemis.
