Het was me weer een aflevering van De Afspraak onder leiding van Pharaïlde.
Het Duitse parlement bestormen, de regering ten val brengen en het Duitse keizerrijk zoals het bestond tot 1871 terug in ere herstellen. Dat was het waanzinnige plan van enkele idiote Duitse Reichsbürger onder leiding van een mafketel, een ‘prins’. Volgens onze informatie was die ‘beweging’ al maanden geïnfiltreerd door spionnen van de Duitse inlichtingendienst en wist de overheid dus precies wat er zou gebeuren.
Georgi Verbeeck doet al jaren onderzoek naar (de geschiedenis van) extreemrechts in Duitsland, en Dirk Verhofstadt - broer van - ziet steeds meer parallellen met jaren ’30. Onterecht overigens. Plannetjes om de regering omver te werpen zijn van alle tijden. Ook bij ons waren er diverse pogingen vanaf de jaren 60.
Psychiater Dirk De Wachter is dan weer de man die ons leerde omgaan met de lastigheid van het leven. Vorig jaar kwam hij er bruusk achter dat hij zelf kanker heeft en hoorde hij dat zijn prognose niet zo goed is. In ‘Vertroostingen’ schreef hij dat moeilijke jaar van zich af. Omdat gedeeld leed helend kan werken. En omdat troost vaak daar zit waar we het niet verwachten.
De Wachter is overigens een van de weinige mensen over wie mijn levenspartner (binnenkort 30 jaar samen als god het wil) en ik het niet eens over zijn. Zij is fan van de dokter, ik niet.
'Jeanne Dielman' van de Brusselse Chantal Akerman is volgens internationale filmcritici dan weer even de beste film aller tijden. Akerman werd geboren in een Joods-Pools gezin van Holocaust-overlevers. Ze overleed een tijdje terug.
Met die film uit 1975 is Akerman de eerste Belg én de eerste vrouw die de gerenommeerde lijst aanvoert. Of die erkenning terecht is, vroeg Pharaïlde aan Jan Decorte, de man die de eer had om de rol van Sylvain, zoon van Jeanne, te spelen.
Het is overigens altijd hetzelfde in ons land: als we dan eens een fantastische prijs krijgen, wordt erop gekakt. Door Jan Verheyen bijvoorbeeld. Klein land met kleingeestige burgers stelde Leo II al eens terecht.
Decorte was wel in vorm. De films van Jan Verheyen zijn "quatsch" en hij heeft altijd "kromme tenen". Dat verklaarde Decorte over de kritiek van de regisseur op "Jeanne Dielman".
In "De afspraak" rakelde Decorte herinneringen op over de opnames van de film en legt hij uit waarom iedereen "Jeanne Dielman" gezien moet hebben.
Op plaats twee en drie van die lijst staan overigens "Vertigo" van Alfred Hitchcock en "Citizen Kane" van Orson Welles, gevolgd door Tokyo Story van Ozu Yasujiro en "In the Mood for Love" van Wong Kar Wai.
De film volgt een bijna machinale routine van een alleenstaande huisvrouw en haar zoon Sylvain, gespeeld door een vijfentwintigjarige Jan Decorte. Gedurende ruim drie uur krijg je inkijk in de onberispelijke routine van Jeanne, die tussen de huishoudelijke taken door aan sekswerk doet om de eindjes aan elkaar te knopen.
"Ik heb Chantal leren kennen toen ik nog radioreporter was, op het Festival van de Belgische film. We gingen onmiddellijk in elkaar op", vertelt Decorte. "Ze heeft later voorgesteld om de kostuums te verzorgen voor "Jeanne Dielman", maar dat heb ik toen geweigerd. Later werkten we wel samen aan onze eigen scenario's. Zij aan Jeanne Dielman, ik aan mijn eigen eerste film. Ze kwam toen op het idee om Jeanne een zoon te bezorgen, Sylvain. Die zoon werd ik."
"Doordat men gewone dingen toont, is het eigenlijk al geen gewone film meer. Elk moment is een ritueel binnen een huiselijke omgeving. Men wordt gevraagd om te kijken, maar niet gedwongen." Het zijn overigens geen rituelen, maar dagelijkse handelingen, zoals het schoonmaken van het bad (op foto).
Zo zijn er ook scènes waar het schillen van aardappels, het maken van vleesbrood of het paneren van kalfslapjes minutenlang in beeld wordt gebracht. "De film verloopt tergend traag", maar volgens Decorte is dat eerder door toedoen van actrice Delphine Seyrig, dan door de regie van Akerman. "Achter de camera stond Chantal te gebaren dat het allemaal sneller moest. Ze had gevraagd om traag te spelen, vond dat het uiteindelijk te traag verliep." Een kalfslapje paneren, vraagt tijd. Het is dus onzinnig om te vragen om dat sneller te doen. Delphine paneert overigens verkeerd. Ze wentelt het vlees eerst in de bloem. Bloem? Paneermeel is ook beter.
"Chantal doet haar eigen zin. En dat komt bij sommige mensen niet goed over. Wie wil genieten moet zich kunnen openstellen", verklaart Decorte. "Chantal was eigenzinnig, maar vooral ook liefde. Ze was verliefd op iedereen rondom haar", zegt Decorte. Dat was volgens hem de bron van de magie op set. "Die hele crew ging mee in die liefde, dat voel je aan alles wat er met die film gebeurde.
"Akerman staat boven de Belgische film, zij is een internationaal model. Het is een grappige film, maar het is ook gevaarlijk om naar te kijken en genoeglijk genoeg om van te genieten. Ga zitten, en kijk gewoon", raadt Decorte iedereen aan.
Op het einde van de uitzending werd nog eens opgeroepen om die film op VRTMAX te bekijken. Dat deden we ook. De film duurt wel meer dan 3 uur en doet daarmee denken aan een veel te lange opera van Wagner. Geniaal als je bijna 3 uur knipt dus.
Het was al ver na middernacht toen een besnorde klant prostituee Dielman volgens de kenners een orgasme bezorgde, waarna ze hem doodsteekt met een schaar. Of Jeanne echt een hoogtepunt beleefde aan de daad, is niet zeker. We konden alleen zien dat ze - ondanks de beperkte bewegingen van de klant - wel even plezier beleefde aan de interactie.
In de film zit er welgeteld één interessante passage als Sylvain meer uitleg vraagt over zijn lelijke vader. Sylvain: “Als ik een vrouw was, zou ik geen seks kunnen hebben met een lelijke man.” Zijn moeder: “Je bent geen vrouw.”
In 1990 overleed actrice Delphine op 58-jarige leeftijd aan longkanker in Parijs. Daar ligt ze begraven op het Cimetière du Montparnasse.
