De Nederlandse veiligheidsdienst AIVD heeft een analyse gemaakt van het coronaprotest. Volgens de dienst betreft het een ‘bonte en diverse groep van mensen die zich expliciet en soms fel uitspreken tegen het gevoerde coronabeleid’.
Zij proberen de meerderheid en de overheid te bewegen om een andere koers te gaan varen omdat zij de risico’s van COVID-19 anders inschatten, maatregelen disproportioneel vinden of vanuit een meer complotgerichte aversie tegen ‘de elite’.
Deze kritische groep uit zich doorgaans online. Het discours van systematisch wantrouwen jegens de overheid en kennisproducerende instituties klinkt door in veel sociale mediagroepen en in complotconstructies. De soms felle online uitlatingen moeten niet verward worden met concrete bedreigingen, maar dit kan op termijn wel degelijk risico’s opleveren voor de sociale stabiliteit: radicale uitingen kunnen gemeengoed worden en polarisatie kan toenemen. Ook kunnen parallelle werkelijkheden ontstaan waarbij de meest rudimentaire zaken tot onenigheid kunnen leiden, wanneer feiten structureel worden betwist en een gemeenschappelijke werkelijkheidsbeleving onder druk komt te staan.
In beide gevallen is de afname van het vertrouwen in de democratische rechtsorde – en daarmee een voedingsbodem voor extremisme – een mogelijk gevolg.
Complotdenken en maatschappelijk ongenoegen op zichzelf leiden volgens de AIVD zelden leiden tot extremistisch geweld. "Onderzoek laat zien dat wanneer er een relatie bestaat tussen zulk geweld en complotconstructies, dit voornamelijk komt door een combinatie met andere grieven, persoonlijke problemen, soms mentale problemen en contextfactoren."
