Totale onmacht. Het verhaal van Pacha, een 29-jarige Afghaanse vluchteling, gaat door merg en been. Al twee jaar verblijft hij zonder erkenning in ons land. Zijn vrouw en vier kinderen staan in zijn thuisdorp doodsangsten uit onder het dreigende oog van de Taliban. Papa werd al vermoord, mama overleefde maar net een hartaanval. Blijft hij alleen hier, dan wordt zijn familie vermoord. Keert hij terug, dan wordt hij zelf afgemaakt. Krijgt Pacha alstublieft zijn papieren?
“Ik wil nog één keer mijn vrouw en kinderen zien en dan laat ik mij doodschieten”, horen we Pacha luidop denken. Elke dag maken zijn vrouw en moeder via digitale wegen duidelijk dat ze dat absoluut niet willen. Maar de voortdurende ongerustheid over zijn gezin dat nauwlettend in het oog gehouden wordt door de Taliban drijft Pacha tot dergelijke wanhopige gedachten.
Naar Europa en terug
Even terugspoelen. In 2006 heeft de Taliban de controle over Hada Akhonzada, het thuisdorp van Pacha nabij de Afghaanse stad Jalalabad. Pacha staat voor een verscheurende keuze: óf hij sluit zich aan bij de extremistische beweging óf hij moet zich zo snel mogelijk uit de voeten maken. Alle jongens ouder dan twaalf worden immers gedwongen om bij de Taliban te komen werken. Pacha en zijn twee broers kiezen het hazenpad. Via een mensensmokkelaar die hen 36.000 dollar armer maakt, geraken ze in Griekenland. De ene broer dwaalt af naar Engeland, de andere naar Italië.
Enkele jaren later is de rust in zijn thuisdorp een beetje teruggekeerd en trekt hij terug naar ginder. Daar wacht hem een ongewenst bezoek van de Taliban. Hij had zich immers tussen de ‘ongelovigen in Europa’ bevonden en moet daarvoor gestraft worden. Eerst wordt hij met een geweer op zijn hoofd geslagen, vervolgens krijgt hij een kogel in zijn schouder. “Mensen verklaarden mij gek dat ik terugkwam. Maar ik hou van mijn land en wilde absoluut terug”, vertelt hij.
Hoofdverdachte voor de Taliban
Ondertussen is Pacha getrouwd, heeft hij drie kinderen en draagt zijn vrouw het vierde. Hij helpt zijn vader in de voedingswinkel en is een graag geziene man. Doordat hij verschillende talen spreekt komen ook buitenlanders graag bij hem winkelen en een praatje met hem slaan. Bovendien valt hij op omdat hij ervoor kiest om geen baard te dragen, in tegenstelling tot 99 procent van de mannelijke bevolking daar.
De Taliban maakt er haast een sport van om de plaatselijke brug die een belangrijke doorgangsweg vormt voor de overheid, op te blazen. In 2015 wordt zo’n aanslag verijdeld. De Taliban verdenkt meteen baardloze Pacha die én onder de ‘ongelovigen’ heeft vertoefd én de plannen wel verklikt zal hebben aan de regering. Hij komt immers heel wat te weten omdat er veel volk over de vloer komt in de voedingswinkel. Ze komen hem zoeken in de winkel van zijn vader, maar Pacha is op dat moment een cricketwedstrijd aan het spelen. Zijn vader laat hem meteen onderduiken in de kelder bij een vriend in Jalalabad.
Op 27 september 2015 ontvangt de plaatselijke imam een brief van de Taliban waarin staat dat Pacha gedood moet worden. Zijn vader voelt dat het menens is en maant hem aan om te vluchten. Papa betaalt 8.000 dollar aan een mensensmokkelaar en neemt afscheid van zijn zoon. Het is ook meteen de allerlaatste keer dat hij zijn gezin ziet. De smokkelaar laat hem onderduiken op verschillende plaatsen in Afghanistan, tot hij op 20 november 2015 het vliegtuig neemt naar Teheran (Iran), waar een andere – vrouwelijke, dat valt minder hard op – smokkelaar hem opwacht.
Mensen schreeuwden van de pijn, hadden hun bebloede voeten kapot gelopen en riepen dat ze liever wilden sterven dan doorgaan.
Kapot gelopen voeten
De tocht van Iran naar België duurt maar liefst 24 dagen. Eerst wordt hij met elf andere mensen in een auto geduwd die hen twee uur lang door de bergen vervoert. Vervolgens krijgt hij te horen dat het “een uur wandelen” is. Blijkt het twaalf uur lopen te zijn over hobbelig terrein. “Tijdens die tocht kwam ik meer dan vijftig dode mensen tegen. Mensen schreeuwden van de pijn, hadden hun bebloede voeten kapot gelopen en riepen dat ze liever wilden sterven dan doorgaan”, herinnert hij zich. Bij zijn aankomst in Turkije ziet hij een groep van tweehonderd vluchtelingen wachten. En twee ijswagens. Hij wordt met honderd mensen in één ijswagen gepropt. De autorit duurt geen tien minuten, zoals beloofd, maar twee uur.
Zo is het elke dag hetzelfde verhaal. Uren aan een stuk wandelen en lopen door weer en wind – wie neervalt, wordt voor dood achtergelaten -, afgewisseld met precaire vervoersomstandigheden, als sardientjes in een blik. En de honger, die wordt amper gestild. Af en toe komt hij op een plek waar een beetje voedsel voorzien is. “Ik had altijd zoveel honger dat ik niets binnenkreeg. Dus nam ik wat eten mee voor onderweg”, klinkt het. Na een slopende tocht van twintig dagen, kan hij in Servië de trein nemen naar Duitsland. Zes dagen later komt Pacha in Brussel-Zuid aan. Daar wacht zijn schoonbroer – die in Kortrijk woont – hem op. Tranen vloeien rijkelijk. Zijn schoonbroer ontfermt zich enkele dagen over hem.
Niet geloofwaardig genoeg
Pacha komt in het opvangcentrum Fort Saint-Marie in Zwijndrecht terecht. Als hij een arbeiderskaart krijgt, verlaat hij uit vrije wil het opvangcentrum en zoekt en vindt hij meteen werk, om op zijn eigen benen te kunnen staan en zijn gezin in Afghanistan te kunnen onderhouden. Bij een eerste aanvraag voor erkenning in oktober 2016 wordt hij echter geweigerd. De dreigbrief van de Taliban die hij als bewijs laat zien, wordt niet als geloofwaardig beschouwd. Vluchtelingen kopen blijkbaar wel vaker dreigbrieven om die vervolgens voor te leggen bij het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen. Dat is ook in zijn geval de uitleg.
Vader doodgeslagen
Enkele maanden later – op 21 april – krijgt hij het nieuws te horen dat zijn papa in het ziekenhuis ligt. De Taliban had hem aan de tand gevoeld over Pacha. Lees: zijn vader werd letterlijk in coma geslagen. Een week later sterft hij in het ziekenhuis. Pacha is ontroostbaar. Enkele dagen later krijgt zijn gezin een nieuwe dreigbrief. Betaalt Pacha geen 60.000 dollar aan de Taliban, dan staan zijn zoons hetzelfde lot te wachten. Zijn moeder bezwijkt onder de druk, krijgt een hartaanval en mag van geluk spreken dat ze erdoor komt. Zijn vrouw, kinderen, zus en moeder vluchten uit schrik naar een ander dorp.
Wanhopig doet Pacha een nieuwe aanvraag. De nieuwe dreigbrief, de dood van zijn vader, de hartaanval van zijn moeder, vastgesteld door het ziekenhuis: het bewijst dat zijn familie door een hel gaat. Toch stuit hij weer op een njet. Volgens het commissariaat kan zijn vader ook gewoon van de trap gevallen zijn. “Wat moet er nog gebeuren voor ze mij geloven?”, zucht Pacha.
Online zeg ik tegen mijn kinderen dat ik morgen kom, goed wetende dat dat helemaal niet waar is. Maar wat moet ik tegen die kleintjes zeggen?
Gezin onder schot
Enkele weken geleden wordt er op de deur geklopt bij zijn familie. Vier bebaarde Taliban-mannen met Kalasjnikov en bijl in de hand dwingen Pacha’s vrouw haar smartphone af te geven. Daarmee filmen ze hen en schreeuwen ze dat als Pacha niet met een gigantisch bedrag over de brug komt, ze hen ontvoeren. Het geschreeuw is nauwelijks te horen boven het gehuil van zijn compleet ontredderde kinderen. Onder dwang van de Taliban keert het gezin terug naar het thuisdorp, waar ze tot op de dag van vandaag in onzekerheid en angst leven. “Ik word gek van de gedachte dat ze de rest van mijn familie iets aandoen”, zegt hij met trillende stem.
Ook de videobeelden leverden niets op bij een nieuwe asielaanvraag. “We vermoeden dat het in scène is gezet”, klonk het verdict. “Ik heb het enorm moeilijk. Soms denk ik: ‘ik ga gewoon terug naar ginder, dan zie ik mijn vrouw en kinderen nog één keer en word ik doodgeschoten’. Maar dat is ook geen oplossing. De enige manier om mijn gezin nog te zien, is via digitale wegen. Dan zeg ik tegen mijn kinderen dat ik morgen kom, goed wetende dat dat helemaal niet waar is. Maar wat moet ik tegen die kleintjes zeggen?”
Benefietconcert
Sinds een jaar heeft Pacha onderdak gevonden bij een Belgisch gezin en ontfermt een vrouw – die in het opvangcentrum werkte en als een mama voor hem is – zich over hem. Aanstaande zondag wordt er voor Pacha een benefietconcert georganiseerd in Togenblik in Beveren.
TEKST en FOTO'S: Koen De Nef
