Dit is waarom de onderhandelingen vastlopen.
Vijf weken voor de cruciale lokale verkiezingen staan de Vlaamse regeringsonderhandelingen op scherp. Terwijl de klok onverbiddelijk doortikt, vinden de politieke partijen het steeds moeilijker om toegevingen te doen. Met de druk van de naderende verkiezingen voelen partijleiders de hete adem van hun achterban in hun nek. Populaire maatregelen lijken plots onbereikbaar, en onpopulaire beslissingen willen ze liever niet verdedigen aan de kiezer. Toch is er één goede reden om te geloven dat de impasse binnenkort doorbroken kan worden: geen enkele partij heeft er baat bij de onderhandelingen te laten mislukken.
N-VA’s compromisvoorstel: een druppel op een hete plaat?
Vlaams formateur Matthias Diependaele (N-VA) probeert met man en macht de onderhandelingen vooruit te krijgen. Zijn tweede compromisvoorstel werd door N-VA enthousiast gepresenteerd als een doorbraak, met meer dan 3 miljard euro aan nieuw beleid op tafel, maar zowel Vooruit als CD&V reageren koel. Te weinig investeringen, vinden zij, zeker op cruciale domeinen zoals welzijn en onderwijs. Het voorstel is dan ook weer naar de prullenmand verwezen.
“Voor ons is dit onvoldoende om naar de volgende fase te gaan,” zo verklaarde Conner Rousseau (Vooruit) openlijk. Sammy Mahdi van CD&V was niet minder uitgesproken: “De wil is er, maar de inhoud niet.” Vooruit en CD&V hameren op meer geld, vooral voor sociale voorzieningen en welzijn, terwijl N-VA vasthoudt aan hun doel: een begrotingsevenwicht tegen 2027. Hier wringt alvast de eerste schoen, want beide partners willen dit uitstellen tot 2029, om zo extra ruimte te creëren voor investeringen.
De pijnpunten: van ouderenzorg tot mobiliteit
Op de tafel van de onderhandelingen liggen dossiers die niet bepaald eenvoudig zijn. Wat dacht je van de ouderenzorg? Vooruit en CD&V willen hier extra budget voor vrijmaken, vooral omdat Vlaanderen vergrijst en de nood aan ouderenzorg blijft stijgen. N-VA lijkt bereid om hierin mee te gaan, maar koppelt dit wel aan besparingen in andere welzijnsdomeinen, zoals ziekenfondsen en andere tussenstructuren. Dat is dan weer een doorn in het oog van CD&V, die vinden dat de maatregel te ver gaat.
Ook mobiliteit blijkt een struikelblok. Vooruit ziet met lede ogen aan hoe er minder bussen gaan rijden door besparingen bij De Lijn, terwijl bustickets binnenkort wel duurder kunnen worden. N-VA houdt vast aan tariefvrijheid vanaf 2025, een doorn in het oog van Vooruit. Een mogelijke uitweg is dat die maatregel later ingaat, bijvoorbeeld in 2026, maar voorlopig lijkt dat niet voldoende om het conflict te ontmijnen.
Onderwijs en kindergeld: verdeling van budgetten
Onderwijs is ook een heikel punt in de formatiegesprekken. Volgens Vooruit wordt er te weinig geïnvesteerd in het onderwijs, maar N-VA en CD&V beweren dat er net extra budgetten worden vrijgemaakt. Toch wringt het vooral over de invulling van dat geld. Gaat het naar scholen of naar bijkomende infrastructuurprojecten? En hoe zit het met de verantwoordelijkheid van ouders? N-VA pleit voor een grotere focus op ouderlijke verantwoordelijkheid en stelt zelfs voor om kindergeld in te zetten voor schoolboeken of gratis maaltijden.
Het kindergelddossier, een gevoelig thema tijdens de vorige Vlaamse regering, blijft ook nu een struikelblok. De automatische indexering van de kinderbijslag staat voorlopig niet op papier, maar de lagere inflatie maakt dat de impact daarvan minder groot is dan verwacht. Voor N-VA kan de indexering doorgaan, maar ze eisen wel dat er bespaard wordt op andere toeslagen, zoals die voor scholen en sociale voorzieningen.
Provincies, fusies en de stikstofdeal
Dan zijn er nog de provincies. Hoewel verplichte gemeentefusies voorlopig niet in de compromistekst staan, blijft de uitdoving van de provincies een discussiepunt. Mits de juiste formulering lijkt CD&V hiermee te kunnen leven, maar de timing en uitvoering blijven voor hen cruciaal.
De stikstofdeal is een ander verhaal. Voor CD&V is dit een absolute breeklijn. Zij willen meer rechtszekerheid voor boeren en de compensaties voor het wegvallen van bedrijfsactiviteiten moeten duidelijk en robuust zijn. Vooruit wil hier juist op besparen, wat een lastige positie voor N-VA creëert, die in beide kampen belangen moet afwegen.
Komt er nog een doorbraak?
Hoewel de onderhandelingen voorlopig muurvast zitten, is er één reden om te geloven dat ze binnenkort weer op gang komen. Geen enkele partij wil immers de verantwoordelijkheid dragen voor een mislukte regeringsvorming, zeker niet met de verkiezingen in zicht. Een regeringscrisis in Vlaanderen, bovenop de federale impasse, zou de antipolitiek alleen maar voeden, en dat is een risico dat zowel Vooruit als CD&V willen vermijden. Als formateur Diependaele in het weekend een 'best and final offer' kan klaarmaken, zoals Bart De Wever hem aanraadde, is de kans groot dat de partijen toch naar elkaar toe groeien. Nu ja, je moet niet alles geloven wat politici zeggen. Toch?
