NASA-wetenschappers die de arctische ijskappen in Groenland onderzoeken, kregen een ongekend zicht op een verlaten “stad onder het ijs” die door het Amerikaanse leger werd gebouwd tijdens de Koude Oorlog.
Tijdens een wetenschappelijke vlucht in april 2024 vloog een NASA Gulfstream III-vliegtuig over de Groenlandse ijskap met radarinstrumenten om de diepte van de ijskap en de lagen gesteente eronder in kaart te brengen. De beelden onthulden een nieuw beeld van Camp Century, een militaire basis uit de Koude Oorlog die bestaat uit een serie tunnels die rechtstreeks in de ijskap zijn uitgehouwen.
Het is onderdeel van Project Iceworm, een topgeheim programma van het Amerikaanse leger uit de Koude Oorlog, dat tot doel had een netwerk van mobiele lanceerinstallaties voor kernraketten te bouwen onder de ijskap van Groenland.
Het einddoel was het installeren van een uitgebreid netwerk van lanceerplaatsen voor kernraketten die een eerste aanval konden overleven. Dit was volgens documenten die in 1996 werden vrijgegeven.
De raketten, die doelen in de Sovjet-Unie zouden kunnen treffen, werden nooit in gebruik genomen en de noodzakelijke toestemming van de Deense regering om dit te doen werd nooit ter sprake gebracht.
Om de haalbaarheid van werken onder het ijs te bestuderen, werd in 1960 een veelgepubliceerd “cover”-project gelanceerd, bekend als Camp Century.
Instabiele ijsomstandigheden binnen de ijskap zorgden ervoor dat het project in 1966 werd geannuleerd.
Smeltend ijs
In 2016 werd al een deel zichtbaar. In Groenland deed smeltend ijs een geheime basis blootleggen die tijdens de Koude Oorlog in de witte uitgestrektheid is geboord om Sovjetgebied binnen bereik van Amerikaanse raketten te brengen.
In 1959 groef het US Army Corps of Engineers Camp Century uit, 200 km ten oosten van de Amerikaanse Thule Air Base. Officieel houdt dit de oprichting in van Arctische onderzoekslaboratoria. Drie jaar later lanceerde het Amerikaanse leger het ‘Iceworm’-project: een netwerk van galerijen op dezelfde locatie om 600 ballistische raketten op te slaan. Het werk gaat van start, maar de ingenieurs beseffen dat het ijs in beweging is en dat het de tunnels dreigt te verpletteren. In 1967 werd het project stopgezet. De kernreactor werd eruit gehaald, het afval bleef achter.
Wie zal betalen?
Geconfronteerd met het ecologische risico gaan er dat jaar stemmen op om een grote schoonmaakoperatie te eisen. Maar wie moet het doen? En om het te financieren? De kosten voor het graven van de ijsschots en het bergen van het afval van meer dan 30 meter diep zouden exorbitant hoog zijn.
Kristian Hvidtfelt Nielsen, onderzoeker aan de Universiteit van Arhus, vindt dat de Verenigde Staten en Denemarken – waartoe Groenland toen behoorde, dat inmiddels grotendeels autonoom is geworden – deze verantwoordelijkheden moeten delen. “Vanuit moreel oogpunt geloof ik dat zowel Denemarken als de Verenigde Staten de plicht hebben om op te ruimen. Het waren de Amerikanen die de basis bouwden en het waren de Denen die hen toestemming gaven om dat te doen”, betoogt hij in 2016.
