Gratis elektriciteit vanop je balkon.
De zon in je stopcontact? Het klinkt als iets futuristisch, maar vanaf mei volgend jaar is het in België realiteit. Stekkerpanelen – zonnepanelen die je simpelweg in een stopcontact prikt – worden eindelijk legaal. In de buurlanden is deze technologie al een tijdje ingeburgerd, maar bij ons hield strikte regelgeving een doorbraak tegen. Dat verandert nu. Toch zijn er ook kanttekeningen bij deze schijnbaar moeiteloze oplossing om groene stroom te genereren. Het systeem, hoewel aantrekkelijk voor huurders of mensen zonder eigen dak, brengt ook risico’s met zich mee.
Een elektrische revolutie in je achtertuin
Plug-and-play zonnepanelen, ook wel stekkerpanelen genoemd, zijn een ware hit in Europa. Steeds vaker zie je ze hangen aan balkons in steden als Parijs, Berlijn en Amsterdam. Geen gedoe met installateurs of dure omvormers: je koopt een paneel, prikt het in het stopcontact, en voilà, je produceert stroom. Je eigen mini-zonnecentrale in de tuin of aan het raam. Tot nu toe waren deze systemen in België echter illegaal. De reden? Veiligheidsvoorschriften.
Synergrid, de vereniging van de beheerders van het Belgische elektriciteits- en gasnet, blokkeerde tot nu toe stekkerpanelen omdat ze gevaarlijk zouden kunnen zijn voor de stabiliteit van het elektriciteitsnet. Elektriciteit terug het net op sturen via een stekker zou kortsluitingen of erger kunnen veroorzaken. Maar daar komt vanaf mei volgend jaar dus verandering in. Na maandenlang overleg en aanpassingen van de regelgeving, wordt plug-and-play binnenkort legaal, op voorwaarde dat de systemen voldoen aan strenge veiligheidsnormen.
Het stekkertje erin, maar met mate
Het klinkt allemaal fantastisch: zonnepanelen die je gewoon inplugt zonder dure installaties. Maar net als met elk wondermiddel, schuilt er een addertje onder het gras. Synergrid heeft deze technologie enkel beoordeeld op de impact op het net, niet op de veiligheid van de apparaten zelf. En daar begint de schoen te wringen. De federale Overheidsdienst Economie waarschuwt dat er risico’s zijn verbonden aan stekkerpanelen. Fabrikanten zullen strikte richtlijnen moeten geven over het gebruik van hun producten. Het grootste gevaar? Brandgevaar.
Als een paneel teveel energie produceert en die via een stekker het net in wordt gestuurd, kunnen stopcontacten overbelast raken. Het lijkt misschien onschuldig om je nieuwe gadget zomaar aan te sluiten, maar onderschat de risico’s niet. Eén paneel kan meestal geen kwaad, maar twee of meer op hetzelfde stopcontact? Dan neemt het risico exponentieel toe. En dat kan leiden tot situaties die je niet wil meemaken.
Niet het goudhaantje dat je denkt
Zijn stekkerpanelen dan wel de moeite waard? Het antwoord hangt af van je situatie. Wie een analoge elektriciteitsmeter heeft, kan nog profiteren van de terugdraaiende teller. Maar dat voordeel verdwijnt zodra de digitale meter zijn intrede doet. Bovendien kom je met stekkerpanelen niet in aanmerking voor de injectievergoeding die vaste zonnepanelen wel opleveren. Dat betekent dat je enkel stroom verbruikt die je zelf opwekt, zonder er iets voor terug te krijgen wanneer je meer produceert dan je verbruikt.
Energie-expert Joannes Laveyne benadrukt dat je de volledige opbrengst van deze kleine panelen vooral zelf zult verbruiken, en daar zit de winst. Een typisch huishouden kan met twee panelen zo’n 10 tot 20 procent van zijn verbruik dekken. Niet gigantisch, maar wel de moeite waard als je weinig ruimte hebt of geen optie ziet in vaste zonnepanelen. "Je zult zeker niet je volledige verbruik ermee dekken," zegt Laveyne, "maar voor huurders of appartementbewoners zonder eigen dak is het een interessante oplossing."
Makkelijk, betaalbaar, maar niet perfect
Stekkerpanelen hebben zeker voordelen. Je kunt ze relatief goedkoop aanschaffen – een set van twee panelen kost tussen de 600 en 700 euro en is goed voor ongeveer 900 wattpiek. Je hebt geen installateur nodig, want met een beetje handigheid installeer je ze zelf. Bovendien kun je ze gemakkelijk weer meenemen als je verhuist. Handig voor huurders of mensen met een tijdelijk onderkomen.
Maar er zijn ook nadelen. Het zijn vaak minder krachtige panelen dan de vaste systemen die je op daken ziet. En omdat ze afhankelijk zijn van waar je ze kunt plaatsen – denk aan een balkon of tuin – kunnen ze niet altijd optimaal worden georiënteerd naar de zon. Ook de hoeveelheid stroom die ze leveren is beperkt: in de meeste gevallen kun je maar twee panelen per stopcontact aansluiten.
Een bijkomende overweging: hoewel de stekkerpanelen goedkoop en makkelijk zijn, kan je elektriciteitsinstallatie niet altijd zonder problemen deze extra belasting aan. Denk aan het risico op overbelasting van stopcontacten, of wat er gebeurt als je stekkerpanelen niet goed vastzitten en tijdens een storm van je balkon waaien. Vergeet ook niet om je verzekeraar op de hoogte te brengen. Want stel dat er brand uitbreekt door een verkeerd aangesloten paneel, ben je dan wel gedekt?
De impact op steden en het straatbeeld
Met anderhalf miljoen appartementen in België is het potentieel van stekkerpanelen enorm. Voor wie geen eigen dak heeft of het budget niet heeft voor een grootschalige installatie, zijn deze kleine panelen een oplossing. Maar wat vinden lokale besturen daarvan? Gemeentebesturen staan niet te springen om een wildgroei van panelen aan balkons en gevels. Of het straatbeeld in onze steden er mooier op wordt, is nog maar de vraag. En wie weet volgen er binnenkort wel nieuwe regels rond esthetiek en openbare veiligheid.
Kortom, de stekkerpanelen bieden een interessante oplossing voor wie zelf duurzame energie wil opwekken zonder een fortuin uit te geven. Maar zoals met elke nieuwe technologie, is voorzichtigheid geboden. Ze kunnen een handige aanvulling zijn, maar onderschat de veiligheidsrisico’s niet.
(Foto: shutterstock)
