De opstand van de Wagnergroep begon op 23 juni 2023, nadat de leider van de Russische paramilitaire groep, Jevgeni Prigozjin, verkondigde dat soldaten van het Russische ministerie van Defensie zijn posities hadden beschoten met artillerievuur. Opvallend genoeg is dat standpunt nooit onderzocht. Was het wel Russisch artillerievuur?
Prigozjin beloofde wraak te zullen nemen op de leiders van het ministerie van Defensie, en zei dat het "kwaad" in de militaire leiding moest worden gestopt. Ook beloofde hij "te marcheren voor gerechtigheid". De Nationale Anti-Terrorisme Commissie van Rusland zei dat de FSB na deze uitspraken "een strafzaak zou openen tegen Prigozjin voor een gewapende opstand".
GROEIENDE MACHT
Tegen de achtergrond van de Russische invasie van Oekraïne, die begon op 24 februari 2022, nam de invloed van Prigozjin en de Wagnergroep sterk toe. Het geschatte aantal Wagnerleden groeide van "enkele duizenden" strijders in 2017–2018 tot vijftigduizend strijders in januari van 2023, volgens schattingen van westerse inlichtingendiensten.
Volgens de Russische nieuwssite Meduza ontwikkelde Prigozijn aan de vooravond van de Russische inval in Oekraïne gespannen relaties met de Russische leiders. Hij was in conflict met zowel het Russische ministerie van Defensie als de presidentiële administratie van Rusland. Prigozjin bekritiseerde de Russische minister van Defensie, Sergej Sjojgoe, voor de acties van het Russische leger in Syrië en zei dat het Russische leger daar opereert met "verouderde methoden". Op zijn beurt liet Sjojgoe de voedselvoorziening van het Russische leger niet meer via de bedrijven van Prigozjin gaan.
ONDERZOEK
De inlichtingendiensten van Rusland onderzoeken nu of westerse instanties betrokken waren bij de muiterij van de Wagner Groep. De Russische buitenlandminister Sergej Lavrov zei dat tijdens een tv-interview, zonder uit te weiden.
Een vraag is ook of Prigozjin gesteund wordt door de Verenigde Staten. Een bron: “De CIA overtuigde Jevgeni Prigozjin ervan dat Poetin van plan was hem te arresteren. De CIA belooft steun als Wagner Poetin ten val brengt en voedt Prigozjin actief met real-time intel.”
Lavrov zei dat Amerikaanse diplomaten de Russen zondag hadden verzekerd niets te maken te hebben met de muiterij. De Amerikaanse diplomaten zouden met name hun zorgen hebben uitgesproken over de veiligheid van het Russische nucleaire arsenaal. Ook benadrukten zij dat de muiterij een "interne Russische zaak" was.
Ook de Amerikaanse president Joe Biden heeft beklemtoond dat zijn land of andere westerse mogendheden niets te maken hebben met de opstand van de machtige huurlingenbaas Jevgeni Prigozjin het afgelopen weekeinde in Rusland.
BOODSCHAP
De boodschap was al in Moskou overgebracht aan het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken door de Amerikaanse gezant in Moskou. Minister Sergej Lavrov zei dat zijn land onderzoekt of westerse mogendheden of groepen of inlichtingendiensten er iets mee te maken hebben gehad.
Biden heeft naar eigen zeggen nog geen idee wat voor consequenties de inmiddels bezworen opstand van Prigozjin allemaal kan hebben voor Rusland of elders.
Prigozjin leidt de Wagner Groep, een particulier bedrijf van paramilitairen die aan delen van het front in de oorlog in Oekraïne de voorhoede en de elitetroepen vormen. Prigozjin heeft al geruime tijd slaande ruzie met de Russische legerleiding die volgens hem volslagen incompetent is en verantwoordelijk is voor dramatische verliezen.
Het huurlingenbedrijf van Prigozjin zou volgens hem worden opgeheven en daarom is volgens hem de opstand uitgebroken. Hij zou in ballingschap naar Wit-Rusland (Belarus) gaan en een deel van zijn huurlingen mee kunnen nemen naar dat land.
VERRAST
Westerse inlichtingendiensten – en dan meer specifiek de Amerikaanse – waren toch wel verrast door de spectaculaire actie van Wagner-leider Prigozjin dit weekend.
Toen de Russische invasie van Oekraïne eerder dit jaar tot stilstand kwam, stelden Amerikaanse spionnen uiteraard vast dat er een interne machtsstrijd gaande was tussen de Wagner-groep en de Russische regering, en dan meer specifiek de legertop. Amerikaanse en Europese inlichtingenfunctionarissen voorspelden echter niet dat Prigozjin vorig weekend al zou bewegen om de Russische regio Rostov met zijn troepen te bestormen. Dat was verrassend.
Amerikaanse inlichtingenfunctionarissen geloven dat Jevgeni Prigozjin, hoofd van de particuliere Wagner-militaire groep, wel al geruime tijd “een grote uitdaging” voor de Russische militaire leiding plande.
Een bron van de inlichtingendienst zei aan CNN dat “het allemaal heel snel gebeurde”, en het was moeilijk was om te bepalen hoe serieus Prigozjin was inzake het bedreigen van het Russische leger en vooral, waar hij zijn troepen naartoe zou brengen.
Een Europese inlichtingenfunctionaris vertelde CNN dat de “temperatuur duidelijk was toegenomen”, maar weinigen hadden kunnen voorspellen wat Prigozjin precies van plan was.
De enige die de actie van Prigozjin enigszins voorspeld heeft, is ex-KGB’er Sergej Jirnov (17/4/61).
Een andere even hypothetische theorie is dat de 'revolte' opgezet spel zou zijn tussen Prigozjin en Poetin met als doel Oekraïne via Wit-Rusland aan te vallen.
De werkelijkheid is allicht dat zowel de Westerse inlichtingendiensten als de Russische in snelheid gepakt werden door de plotse actie van Prigozjin.
JELTSIN
Toch mogen we de hypothese dat Prigozjin door de CIA gesteund wordt, niet zomaar verwerpen. Er is immers een belangrijk precedent.
In 1996 stelt Boris Jeltsin zich kandidaat voor een tweede termijn als president van Rusland. Ook de Amerikaanse president Bill Clinton zet zich in voor de campagne.
Amerikaanse adviseurs werden, in opdracht van het Witte Huis, gestuurd om zich aan te sluiten bij het campagneteam van de zittende Russische president om nieuwe verkiezingstechnieken aan te leren. Vier maanden lang nam een groep Amerikaanse politieke adviseurs clandestien deel aan het begeleiden van Jeltsins campagne (zie helemaal onder).
De Russische presidentsverkiezingen van 1996 vonden plaats op 3 juli 1996. De zittende Russische president Boris Jeltsin wil opnieuw verkozen worden voor een termijn voor vier jaar nadat hem dat eerder ook al lukte bij de 1991 presidentsverkiezingen.
De eerste ronde vond plaats op 16 juni 1996. Boris Jeltsin en communistische uitdager Gennadi Zjoeganov bleven over in de tweede ronde op 3 juli, ze eindigde op de eerste en tweede plaats in de eerste ronde op 16 juni met 35% en 32% van de stemmen. Jeltsin won de tweede ronde met 53% van de stemmen ten opzichte van Zjoeganov's 40%.
In juli 1996 wordt Jeltsin dus met de steun van de VS herkozen als president, na een 'vuile' verkiezingscampagne die wordt gekenmerkt door lastercampagnes tegen zijn politieke tegenstanders.
foto: screenshot verslag Sky News - Wagner Group
