Je zou het niet zeggen, maar in heel Europa, en dus ook in ons land, dreigt er een tekort aan heroïne. En we horen je al denken: “dat is toch goed?”. Maar de realiteit is blijkbaar complexer.
Het probleem staat beschreven in het jaarlijkse rapport van het Europees Waarnemingscentrum voor drugs- en drugsverslaving. Dit tekort biedt een kans voor hulpverleners, omdat heroïneverslaafden nu mogelijk hulp zoeken om te ontwennen in plaats van te wachten op een nieuwe hit.
Afghaans spul
Het dreigende heroïnetekort is grotendeels te wijten aan de Taliban, die sinds enkele jaren weer aan de macht zijn in Afghanistan. Een van hun eerste maatregelen was het verbieden van de opiumteelt, de grondstof voor heroïneproductie. Voor een keer doen die mannen dus iets goeds!
Hoewel dit verbod al sinds april 2022 van kracht is, wordt het nu pas echt merkbaar in Europa. De Taliban vernietigden aanvankelijk vooral kleine en onvolgroeide gewassen, maar er was dus nog een opgebouwde voorraad. Nu is de productie in veel gebieden gestopt, hoewel er nog steeds op beperkte schaal opium wordt geproduceerd in regio's waar het verbod niet wordt nageleefd.
Dit leidde tot een aanzienlijke daling van de heroïne-aanvoer naar Europa. Maar het gevolg kan zijn dat gebruikers overstappen op synthetische opioïden of andere, potentieel gevaarlijkere drugs.
Het flexibele criminele businessmodel
Het moeilijk te voorspellen hoe de drugsmarkt zich zal aanpassen aan het heroïnetekort. Criminele organisaties zullen zich niet zomaar gewonnen geven en hun bedrijfsmodel aanpassen. Wat de criminele organisaties, die notoir zijn voor hun aanpassingsvermogen, wél zullen doen, is andere drugs verkopen.
Dit kan betekenen dat zij nieuwe aanvoerroutes zoeken of overschakelen op synthetische drugs die in laboratoria worden geproduceerd. Dat hoeft niet direct te leiden tot een explosie van drugslaboratoria in ons land, maar het aantal kan wel toenemen. Daarnaast kunnen buurlanden van Afghanistan de weggezakte opiumteelt gerust overnemen, waardoor het tekort mogelijk minder ernstig wordt dan nu wordt gevreesd.
In deze hele verschuiving zit ook een kans voor politie en justitie om extra in te zetten op de bestrijding van criminele organisaties. Zij staan immers zwakker omdat ze een nieuwe modus operandi moeten uittesten en nieuwe markten moeten aanboren. Het huidige momentum is daarom cruciaal voor de rechtshandhaving om hun grip op de drugsmarkt te versterken en criminele netwerken aan te pakken.
Shutterstock
De onvoorspelbare toekomst
De toekomst van de drugsmarkt is moeilijk te voorspellen. Het aanbod stuurt de vraag, en dit betekent dat mensen met een verslavingsproblematiek zullen gebruiken wat beschikbaar en betaalbaar is. Heroïneverslaafden die geen heroïne meer kunnen vinden, zullen dus waarschijnlijk naar alternatieven zoeken. Wat kan leiden tot een verschuiving naar andere rommel zoals bijvoorbeeld crack of speed.
Ondertussen zijn criminele organisaties druk bezig met het vinden van vervangende producten voor heroïne. Volgens de laatste cijfers van Sciensano (2019) zijn er naar schatting 5.000 mensen met een heroïneverslaving in ons land. Het is essentieel om deze kans te benutten om de hulpverlening te verbeteren en de grip op de drugsmarkt te versterken.
