Een maand geleden besloot Julie Van Espen, 23, met de fiets van Schilde naar Antwerpen te trekken. Ze kwam echter nooit op haar bestemming aan. Veroordeeld verkrachter Steve Bakelmans kruiste haar pad en bracht de jonge studente gewelddadig om het leven. “Ik heb hetzelfde meegemaakt, maar ik had het geluk dat ik er wel uit ben gekomen”, getuigt Marie.
In februari 1982 werd Marie gewelddadig aangerand door een 35-jarige man die eerder al twintig meisjes had aangevallen. Daarover getuigde ze reeds in een exclusief interview met P-magazine. Maar wat gebeurt er na de feiten, als je weet te overleven?
Marie verloor bij het gevecht voor haar leven even het bewustzijn, maar kwam, anders dan Julie Van Espen, weer bij. Ze werd zwaargewond achtergelaten door de dader, die kon vluchten. Wanneer je de dood in de ogen hebt gekeken en je fysiek en mentaal zo zwaar mishandeld bent geweest, is overleven dan eigenlijk wel de gewenste uitkomst?
"Ja", zegt Marie. "Ik ben blij dat ik eruit ben gekomen. Van de dokter mocht ik niet naar het ziekenhuis, maar moest ik thuis, in een vertrouwde omgeving, revalideren. Dat was absoluut niet gemakkelijk. In die tijd werd er over zo'n dingen gewoon niet gesproken. Wij woonden in een leuke straat, waar iedereen zicht had op de andere huizen. De buren zagen constant politiewagens voor onze deur parkeren, maar wisten eigenlijk niet waarom. Niemand mocht weten wat er met mij gebeurd was. We vertelden het ook aan zo weinig mogelijk mensen. Zelfs voor mijn vader hebben we geprobeerd de meeste details verborgen te houden. Die dingen werden toen ook nog niet op het internet gezet, want dat bestond nog niet. De zaak heeft wel even in de krant gestaan, maar ook niet zo uitgebreid en herhaaldelijk als dat nu gebeurt."
"Eigenlijk moet je er zoveel mogelijk over praten met anderen die je vertrouwt. Dat helpt echt bij het verwerkingsproces. Het heeft lang geduurd voor ik er zelf over kon vertellen. In het begin was dat al snikkend en bevend, daarna ging het beter. En nu bestaat er zoveel dat je kan helpen. Daar moet gebruik van worden gemaakt."
Het rechtssysteem is al veel veranderd ten opzichte van vroeger.
In 1982 was niet alleen de opvolging van de slachtoffers, maar ook de bestraffing van de daders een heel andere zaak dan nu. Velen waren kwaad toen ze te horen kregen dat de moordenaar van Julie Van Espen al eerder veroordeeld was geweest voor seksueel geweld en toch gewoon vrij rondliep op straat. De dader van Marie kreeg na de feiten 1 jaar effectieve celstraf, een straf die hij al vier maanden had uitgezeten in afwachting van zijn proces.
"Na het proces moest hij van dat ene jaar nog maar acht maanden naar de gevangenis, omdat hij al had gezeten in de aanloop naar de rechtszaak. Daarna is hij gewoon weer vrijgekomen. De andere slachtoffers en ik, uiteindelijk wilden er maar vier van de andere twintig meisjes tegen hem getuigen, kregen een schadevergoeding van 25.000 Belgische frank (619 euro, red). Toen was dat nog veel geld. Ik kreeg daar uiteindelijk 13.000 frank (322 euro) van. De rest ging naar de staat. Na vijf jaar mochten de daders toen ook nog een blanco strafregister aanvragen. Ik moest dan een document ondertekenen waarin ik verklaarde dat hij zijn straf had uitgezeten en dat hij zich daarmee voldaan had. Ik wilde dat niet, maar ik moest mijn handtekening zetten. Dat was de wet. Als je dat weet, is er toch al veel veranderd aan het rechtssysteem."
De wetenschap dat de dader na zo'n korte tijd in hechtenis gewoon weer op vrije voeten was, kwam acht maanden na zijn veroordeling als een schok voor Marie. Maar ook die realiteit onder ogen komen, was er teveel aan.
"Ik weet eigenlijk niet wat er daarna nog van hem geworden is, of hij opnieuw heeft toegeslagen of niet,... Je wilt dan ook gewoon niet meer aan hem denken en zijn bestaan zo goed als dat kan vergeten. Dat hij zo snel alweer vrij rondliep, dat zou niet mogen, maar daar hield ik mij op dat moment niet mee bezig. Mijn vader voelde zich er bijvoorbeeld wel schuldig over dat hij die man niet heeft kunnen pakken. Hij wilde hem alles afsnijden. Maar wat dan? Moest hij daar dan voor gaan zitten, terwijl ik hem nodig had? Nee. Ik ben blij dat de ouders van Julie Van Espen er zo rustig onder zijn gebleven en niet de grote hetze in de media zijn gaan opzoeken. Zij hebben erover nagedacht en alles laten bezinken."
"Ik vind het ook verschrikkelijk dat sommige zaken zoveel aandacht opeisen en ook krijgen, terwijl er niet maar één slachtoffer is. Elke dag zijn er mensen die met seksueel geweld te maken krijgen. Ook zij verdienen die aandacht en verdienen het om geholpen te worden. Voor mij is het belangrijk dat de mensen nu opnieuw wakkergeschud zijn en dat er verder kan worden nagedacht over oplossingen en hulpmiddelen. We hebben nu het internet, dat zeer nuttig is gebleken bij het vatten van Steve Bakelmans. De mogelijkheden daarvan moeten verder onderzocht worden."
De #MeToo-beweging vestigde het afgelopen jaar de aandacht steeds meer op seksueel geweld en seksuele intimidatie, maar Marie stelt zich toch vragen bij de manier waarop dat gebeurt.
"Het is goed dat er aandacht voor is, maar dit is een probleem van alle tijden. En waar je zeker voor moet opletten, dat is met valse beschuldigingen strooien. Ook dat kan mensen kapot maken. Toen ik door de politie keer op keer opgeroepen werd om mannen te gaan herkennen vanachter het raam, begon ik soms te twijfelen. Sommigen leken dan ook echt op de dader. Maar als ik niet helemaal zeker was, wees ik hem ook niet aan. Daar heb ik echt voor opgelet. Uiteindelijk had ik zo'n sterke, fysieke reactie toen hij het wél was, dat er geen twijfel mogelijk was."
"Ik geloof dat de #MeToo-beweging voor sommigen inderdaad nuttig kan zijn. De kracht van zo'n beweging moet niet onderschat worden en tegen seksuele intimidatie, discriminatie enzoverder moeten inderdaad stappen ondernomen worden. Maar de ernstige slachtoffers van seksueel geweld wijzen niet meteen met de vinger, denk ik. Zij eisen niet onmiddellijk de aandacht op en hebben ook geen nood aan die beweging. Zij hebben eerst de tijd nodig om het te verwerken, om op zichzelf te kunnen zijn, voordat ze met hun verhaal naar buiten komen. En als ze dan niet geloofd worden omdat anderen het hele verhaal ondermijnd hebben,... Dat is dan het gevaar van die hashtag."
