Demografische verschuivingen en politieke spanningen in de mix.
De wereld verandert en de gegevens die we recent ontvangen, spreken boekdelen. In 2023 heeft de migratie naar de rijkere landen van de wereld een recordniveau bereikt. Volgens de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, arriveerden maar liefst 6,5 miljoen legale migranten in de 38 lidstaten van de organisatie. Dit aantal is een stijging van bijna 10 procent ten opzichte van 2022 en markeert een bijna 30 procent toename in vergelijking met vijf jaar geleden, schrijft de krant ‘De Tijd’. Het is duidelijk: de trend van migratie naar welvarende economieën zet zich niet alleen door, maar versnelt.
Een nieuwe dimensie van migratie
De cijfers uit het International Migration Outlook van de OESO zijn een wake-up call voor beleidsmakers wereldwijd. In 2023 - nadat de migratie naar rijke landen in 2022 de kaap van 6 miljoen overschreed - ging de trend verder omhoog. Het blijkt dat migratie steeds meer een blijvende en bepalende factor is in de demografische samenstelling van de Westerse landen.
De OESO-landen ontvangen permanent migranten die zich voor de langere termijn vestigen, met name in Europese Unie-lidstaten, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Canada. In de meeste van deze landen piekt de instroom van nieuwe migranten. Er zijn echter ook uitzonderingen: landen als Nieuw-Zeeland, Italië en Denemarken zagen een daling in de aantallen nieuwkomers vergeleken met het jaar daarvoor.
Gezinshereniging en arbeidsmigratie: de belangrijkste drijfveren
De OESO wijst vooral twee factoren aan die de stijging van migratie in 2023 aandrijven: gezinshereniging en arbeidsmigratie. Met name de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zagen een aanzienlijke toename van migranten die hun familieleden naar zich toe brachten. Gezinsmigratie was goed voor 43 procent van alle legale migraties in OESO-landen. Maar het is niet alleen familiebanden die migratie aandrijven. In een tijd van vergrijzing en een groeiende behoefte aan arbeidskrachten, spelen werkgerelateerde migraties ook een steeds belangrijker rol. Arbeidsmigratie was goed voor bijna 20 procent van alle verblijfsvergunningen in 2023.
Asielzoekers: een recordjaar
Maar migratie gaat, helaas, verder dan legale inmigratie. In 2023 zag de OESO ook een ongekende stijging van asielaanvragen. Het aantal asielzoekers in OESO-landen bereikte 2,7 miljoen, een stijging van 30 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. De belangrijkste oorzaak van deze stijging was de enorme toename van aanvragen in de Verenigde Staten, waar meer dan 1 miljoen mensen asiel aanvroegen, een aantal dat de aanvragen in alle Europese OESO-landen samen overtrof. Tegelijkertijd zagen landen als Duitsland en Spanje een toename van vluchtelingenaanvragen, wat bijdraagt aan de wereldwijde verplaatsingen van mensen op zoek naar veiligheid.
Met een totaal van 676.000 erkenningen voor vluchtelingen en asielzoekers bereikt de OESO het hoogste aantal sinds 2017. Ondanks de aanzienlijke stijging van asielzoekers, blijft de VS het land dat het grootste aantal vluchtelingen en asielzoekers verwelkomt. De vraag is hoe lang dit beleid stand kan houden, vooral gezien de stijgende politieke spanningen over migratie.
Politieke tegenwind en beleidsveranderingen
Deze stijgende cijfers komen echter niet zonder kritiek. In diverse OESO-landen is de migratiediscussie opnieuw een belangrijk thema geworden. De vraag naar strengere controle over de instroom is vaak een punt van discussie, vooral in verkiezingstijd. Recente analyses tonen aan dat regeringen in landen als de VS, het VK en Nederland steeds vaker terrein verliezen aan migratiekritische stemmen. Deze trend heeft een directe invloed op het beleid, waarbij steeds strengere maatregelen worden ingevoerd.
In de Verenigde Staten speelde Donald Trump tijdens zijn campagne zwaar in op de versterking van de grens met Mexico en de bestrijding van illegale migratie. De huidige Amerikaanse regering probeert dan ook het migratiebeleid strenger te handhaven, wat tot meer politieke verdeeldheid leidt. In Europa zien we dat migratie ook steeds vaker wordt gebruikt als verkiezingsinstrument. In Nederland, bijvoorbeeld, is het migratie- en asielbeleid een belangrijk punt van discussie geworden, met de opkomst van de hardere standpunten van Geert Wilders en zijn partij, die pleit voor strengere maatregelen tegen asielzoekers en migranten. In ons land zet het cordon sanitaire een (democratische?)stop op een bredere discussie rond het thema.
Beperkingen en grenzen aan de instroom
Het is dan ook geen verrassing dat veel OESO-landen de laatste jaren beperkingen hebben opgelegd aan de instroom van migranten. Landen zoals Canada, Australië en het Verenigd Koninkrijk hebben strengere limieten ingesteld voor arbeidsmigranten, en het aantal internationale studenten dat wordt toegelaten, is ook aan banden gelegd. Binnen Europa is er een toenemende nadruk op grenscontroles en samenwerking met landen buiten de EU om illegale migratie te verminderen. De EU werkt actief samen met Noord-Afrikaanse landen om mensensmokkel over zee tegen te gaan en de migratiestromen in goede banen te leiden.
Conclusie
Migratie naar rijke landen is in 2023 dus een fenomeen dat zowel wereldwijde demografische verschuivingen als complexe politieke debatten aandrijft. De groeiende instroom van migranten roept vragen op over de balans tussen economische noodzaak en politieke realiteit. De druk om te handelen, en vooral om migratiebeleid te beheersen, zal de komende jaren alleen maar toenemen, terwijl de impact van deze verschuivingen voelbaar zal zijn in de economie, de samenleving en de politiek.
(Foto: Shutterstock)
