De N-VA heeft een reeks ingrijpende voorstellen gepresenteerd die het onderwijslandschap aanzienlijk zouden veranderen. Deze voorstellen worden gekenmerkt door een strikte aanpak die door velen als streng en archaïsch wordt beschouwd.
Als we het voorstel lezen van N-VA om het onderwijs grondig te hervormen, lijkt het alsof we één stap verwijderd zijn van het tijdperk waar straffen met de regel en time-outs in het kolenkot een vaste gewoonte waren.
Ons onderwijssysteem is volgens N-VA te hard vervallen in een pretpedagogie waar rapporten volhangen met kleurtjes en smileys om prestaties te quoteren. Harde cijfers en zo weinig mogelijk ambigue feestelijke ervaringen bij het beoordelen van kinderen. Daarnaast pleit de partij ook voor de afschaffing van de brede eerste graad, ondanks de weerstand van Vooruit en CD&V, die vrezen dat dit de kansenongelijkheid zal vergroten.
Vader staat aan het roer
Een ander belangrijk element in de voorstellen van N-VA is de roep om meer macht voor de overheid over het onderwijs. De partij stelt voor dat de overheid strenger moet kunnen optreden als scholen of ouders tekortschieten. Bijvoorbeeld, als ouders de Nederlandse taal onvoldoende beheersen en geen inspanningen leveren om de taal te leren, zouden ze hun schooltoeslag kunnen verliezen.
Dit is een maatregel die vooral de integratie van anderstalige ouders moet bevorderen, maar die ook op weerstand stuit vanwege de mogelijke financiële gevolgen voor kwetsbare gezinnen. Vooruit is het in zekere mate eens met de noodzaak om ouders aan te spreken op hun verantwoordelijkheden, maar vindt de voorgestelde sancties te ver gaan. CD&V verzet zich sterk tegen deze voorstellen, wijzend op onderzoek dat aantoont dat financiële sancties weinig effect hebben op het betrekken van ouders bij het leerproces van hun kinderen.
Vaste benoemingen buiten schot
Terwijl de onderhandelingen zich richten op nieuwe hervormingen, blijft een oud probleem onopgelost: de vaste benoemingen voor leerkrachten en directies. Iedereen hoort de geruchtenmolen in het onderwijs wel eens draaien: “die leerkracht is constant afwezig”, “de directeur bakt er niets van, maar ze kunnen hem niet buiten zwieren” of “die juf wil maar 3/5de werken en haar rooster niet flexibel maken.”
Het systeem van vaste benoemingen kweekt laksheid, demotiveerd en staat aan de bron van mismanagement en een vals gevoel van zelfvertrouwen. Een school is ook een bedrijf dat goed moet draaien. En wat doen ze in de privé sector als een bedrijf ondermaatst presteert? Management of werknemers buiten kieperen en vervangen door beter personeel. Klinkt hard maar zo draait de wereld.
Hoe kan het dan zijn dat niet-presterende leerkrachten of directieleden gewoon niet vervangen kunnen worden? De vaste benoeming zorgt voor een gebrek aan flexibiliteit en dynamiek in scholen, wat vooral problematisch is in een tijd waarin het onderwijs snel moet kunnen inspelen op veranderingen in de samenleving en de arbeidsmarkt.
Staatsonderwijs
Ondanks de strenge voorstellen van N-VA, blijft de discussie over vaste benoemingen grotendeels buiten beschouwing. Dit tot ongenoegen van veel onderwijsexperts en beleidsmakers die pleiten voor meer flexibiliteit in het personeelsbeleid. CD&V, die nauwe banden heeft met het katholiek onderwijs, blijft vasthouden aan de huidige structuur en ziet de voorstellen van N-VA als een aanval op de vrijheid van onderwijs.
Ze beschouwen de plannen van N-VA als een poging tot 'staatspedagogie', waarbij de overheid te veel controle krijgt over het onderwijsveld. Dit sentiment wordt versterkt door het voorstel van N-VA om centrale toetsen niet alleen als leermiddel te gebruiken, maar ook als middel om scholen te straffen als zij niet aan de verwachte standaarden voldoen. En wat houdt een straf in hemelsnaam in als je directie niet kan sanctioneren?
De discussie over deze hervormingen zal ongetwijfeld doorzetten, vooral omdat de betrokken partijen nog veel werk voor de boeg hebben. Na een korte vakantieperiode zullen de onderhandelaars weer om de tafel moeten zitten om tot een compromis te komen. De vastgeroeste positie rond vaste benoemingen en de wens van N-VA voor een strenger onderwijsbeleid zullen daarbij centrale onderwerpen blijven. Het is duidelijk dat de weg naar een nieuw onderwijsakkoord nog lang en uitdagend zal zijn.
