Een brooddoos-flik in elke Vlaamse school om slordige ouders te beboeten.
Ouders die nalatig zijn in de opvoeding van hun kinderen? Daar zouden ze volgens N-VA een GAS-boete voor kunnen krijgen. Jawel, een boete voor zaken als het vergeten van de lunchdoos of het niet voorzien van schoolmateriaal. Dit opmerkelijke voorstel, dinsdag besproken tijdens de Vlaamse regeringsonderhandelingen, zorgt meteen voor beroering en krijgt flink wat tegenwind – zelfs van binnenuit de toekomstige coalitie.
GAS-boetes voor onverantwoordelijke ouders
In essentie richt het voorstel zich op ouders die hun opvoedkundige verantwoordelijkheid niet nemen. Denk aan het niet meegeven van voldoende eten naar school, het verwaarlozen van basisbenodigdheden zoals schoolboeken of het herhaaldelijk te laat op school laten verschijnen van hun kroost. Volgens N-VA moet de structurele nalatigheid van deze criminelen bestraft worden met een GAS-boete. Dit idee kwam als een donderslag bij heldere hemel, want het stond niet expliciet in het verkiezingsprogramma van de partij.
Bij coalitiepartners CD&V vielen van hun onderhandelingsstoel: zij zijn ronduit tegen. Ook Vooruit zou zich niet kunnen vinden in het voorstel, maar officieel wilden zij nog niet reageren op het voorstel.
Brooddoosgate: kritiek uit alle hoeken
Dat een dergelijk voorstel stof doet opwaaien, is zacht uitgedrukt. Open VLD-voorzitter Tom Ongena haalde op X hard uit: "Een GAS-boete omdat ouders geen gezonde brooddoos meegeven? Echt? Gaan we nu een brooddoos-politie in elke school zetten?"
Hij kreeg bijval van Kim Buyst, Vlaams Parlementslid voor Groen, die zich afvroeg: “Wat wordt het volgende? Dit voelt alsof we afstevenen op vijf lange jaren van koude winters.”
“Wetenschappelijk inzicht? My ass.”
Ook experts laten zich niet onbetuigd. Professor sociaal beleid Wim Van Lancker (KU Leuven) haalt in ‘Het Nieuwsblad’ scherp uit naar de onderhandelaars: "Ze beweren dat hun beleid gebaseerd is op wetenschappelijke inzichten, maar dit voorstel doet precies het tegenovergestelde." Volgens Van Lancker is het effect van financiële sancties herhaaldelijk onderzocht en zijn de resultaten overduidelijk: ze werken niet. Sterker nog, ze versterken vaak de problemen waar ze tegen zouden moeten helpen, vooral bij gezinnen die al kwetsbaar zijn. "Je maakt de situatie voor deze ouders nog erger en het creëert vooral nieuwe obstakels in plaats van oplossingen."
Van Lancker wijst bovendien op de geschiedenis: vijftien jaar geleden probeerde Frank Vandenbroucke (Vooruit) al iets soortgelijks toen hij minister van Onderwijs was. Ouders van kinderen die vaak spijbelden, werden bestraft door hen een deel van de schooltoelage te ontnemen. Maar zoals uit de evaluaties bleek: het had geen effect op het spijbelgedrag.
Controlesysteem en administratieve rompslomp
Een extra complicatie die door critici wordt aangehaald, is het praktisch aspect van zo'n beleid. GAS-boetes klinken misschien eenvoudig, maar ze vereisen een volledig administratief apparaat. Hoe ga je als overheid handhaven dat ouders een gezonde lunch meegeven? Wie gaat controleren of de brooddozen wel goed gevuld zijn?
Het systeem van GAS-boetes - in theorie ontworpen om overlast aan te pakken - dreigt hier volledig te ontsporen. Het risico bestaat dat het uitdelen van GAS-boetes voor opvoedkundige tekortkomingen een mijnenveld van juridische geschillen opent. Bovendien kan je je de vraag stellen of je op deze manier wel mag inbreken in de privésfeer van gezinnen.
N-VA: controverses stapelen zich op
Het lijkt erop dat N-VA bereid is stevige en controversiële voorstellen op tafel te leggen tijdens de regeringsonderhandelingen. Het voorstel om ouders te straffen die onvoldoende Nederlands willen leren, door hen hun school- en sociale toeslagen te ontnemen, werd al eerder gelanceerd door de huidige minister van Onderwijs Ben Weyts. Dit plan kreeg minder weerstand, en zelfs Conner Rousseau (Vooruit) liet zich toen positief uit, al voegde hij eraan toe dat het ingehouden geld rechtstreeks naar de school zou moeten gaan om kinderen te ondersteunen.
Toch is het duidelijk dat de brooddoosboetes meer is dan een onschuldige stok in het hoenderhok. Ook binnen de eigen coalitie is er geen eensgezindheid, en de kans lijkt groot dat het voorstel in zijn huidige vorm de eindmeet niet haalt.
