Pan Am-vlucht 73 was een vlucht van Bombay, India, naar New York, Verenigde Staten van 5 september 1986 met geplande tussenstops in Karachi, Pakistan en Frankfurt, West-Duitsland.
Palestijnse terroristen van Aboe Nidal kaapten het vliegtuig op de grond en waren van plan om het gekaapte vliegtuig te gebruiken om Palestijnse gevangenen op te pikken in zowel Cyprus als Israël.
Belangrijke aanslagen van de Aboe Nidal organisatie (ANO) waren de aanslagen op de luchthaven van Rome en Wenen in december 1985, de Neve Shalom-synagoge in Istanbul, de kaping van die Pan Am-vlucht 73 in Karachi in september 1986 en de aanval op de dagexcursie van de stad Poros in Griekenland in juli 1988.
Een nieuwe getuigenis stelt nu dat de kapers andere plannen hadden. De leider van die terreurgroep, Zaid Hassan Abd Latif Safarini (Safarini, alias "Mustafa"), was volgens een van de passagiers van plan om het vliegtuig naar een Israëlisch militair doelwit te vliegen, waarbij waarschijnlijk iedereen aan boord zou zijn gedood, maar de piloten ontsnapten door een luik voordat de terroristen in de cockpit konden inbreken. De getuigenis was gisteren te zien in Hijacked: Flight 73 (Sky Documentaires en streamingdienst NOW).
De 3 andere kapers werden later geïdentificeerd als Jamal Saeed Abdul Rahim (alias "Fahad"), Muhammad Abdullah Khalil Hussain ar-Rahayyal ("Khalil") en Muhammad Ahmed Al-Munawar (alias "Mansoor"). De Pakistaanse autoriteiten identificeerden ook een andere medeplichtige Wadoud Muhammad Hafiz al-Turki ("Hafiz") en arresteerden hem een week later.
Er vielen in totaal 21 doden: vooral onderdanen uit India, de Verenigde Staten, Pakistan en Mexico. 359 mensen werden gered. Dankzij purser Neerja Bhanot was de tol niet veel zwaarder. De purser is de leidinggevende van de stewards of stewardessen op lijnvliegtuigen. De purser staat in rang onder de gezagvoerder en first officer van de vlucht.
Een van de passagiers die Neerja heeft gered, is een zevenjarige jongen die nu zelf kapitein is bij een grote luchtvaartmaatschappij. Hij dankt elke dag van zijn leven aan Neerja, die zijn inspiratie is.
Over die moedige purser Neerja werd ook een film gemaakt. 5 september 1986 is twee dagen vóór de 23ste verjaardag van Neerja Bhanot. Pan Am-vlucht 73 is ook de eerste van Neerja als purser.
DPG Media: “Neerja reageert bliksemsnel en verwittigt de piloten die zo kunnen ontsnappen. Zoals het protocol voorschrijft om te verhinderen dat de terroristen zouden kunnen opstijgen.”
Ze staat zelf bij een uitgang en kan ook de benen nemen, maar dat doet ze niet. DPG: “Neerja neemt haar verantwoordelijk als hoofdstewardess. Haar volgende reddingsactie is het verstoppen van 41 paspoorten van Amerikaanse staatsburgers. De kapers schoten na hun bestorming meteen een Amerikaan dood en gooiden zijn lijk op het tarmac. Ze zijn van plan nog meer Amerikanen te doden en eisen de paspoorten van de passagiers. Neerja zorgt ervoor dat de terroristen de Amerikanen niet kunnen identificeren door de paspoorten onder de zetels en in de vuilbak te laten verdwijnen.”
"Ik kan nog altijd niet geloven dat ze dat deed", zei een overlevende passagier, Sekhar Mitra, aan de Cincinnati Enquirer na de kaping. "Als ze daarachter waren gekomen, hadden ze haar meteen doodgeschoten. Daar ben ik zeker van."
De vreselijke beproeving duurt zeventien uur. De kapers richten hun wapens vaak op Neerja, maar ze vertrekt geen spier, is ijzig kalm. "Ze bleef ook de hele tijd glimlachen", zei Mitra.
Neerja slaagt erin om instructies door te geven aan een passagier die bij een nooduitgang zit. Wanneer de terroristen uiteindelijk lukraak het vuur openen op alle passagiers, helpt ze de deur te openen om zoveel mogelijk mensen te laten ontsnappen. Ze kan zelf als eerste naar buitenglippen maar ze verkiest eerst de anderen te helpen ontkomen. Als ze drie kinderen tegen de kogelregen wil beschermen, wordt ze zelf dodelijk geraakt.
DPG: “Bhanot is internationaal geroemd als heldin. Ze kreeg postuum verscheidene onderscheidingen voor haar moed. In de biografische film van Ram Madhvani wordt ze op fenomenale wijze vertolkt door de Indiase Bollywoodactrice Sonam Kapoor, dochter van Anil Kapoor (Slumdog Millionaire). Om alles zo echt mogelijk te doen lijken, werd er zestien uur aan een stuk gefilmd in het vliegtuig. 'Cut' roepen was verboden.”
Op 6 juli 1988 werden de vijf Palestijnse terroristen in Pakistan veroordeeld voor hun rol in de kapingen en moorden en ter dood veroordeeld: Safarini, al-Turki, Rahim, ar-Rahayyal en al-Munawar.
De aanhangers van de Palestijnse terroristenleider Aboe Nidal, waren tijdens het proces aan handen en voeten geboeid. Ze lachten na het uitspreken van het vonnis. Het vermoedelijke brein achter de kaping, al-Turki, zei dat als hij en zijn metgezellen de kans zouden krijgen ze opnieuw een Amerikaans vliegtuig zouden kapen, „totdat ons land (Palestina) vrij is".
Naast de doodstraf hoorden de Palestijnen volgens NRC 257 jaar gevangenisstraf tegen zich uitspreken wegens het bezit van wapens en explosieven. „Dit vonnis kan ons niets schelen" zei al-Turki tegen verslaggevers, wij geven alleen om 100 miljoen islamitische Pakistanen en Arabieren".
De leider van de terroristen zei verder dat hij en zijn medestrijders hoger beroep zouden aantekenen bij het Hooggerechtshof van de Pakistaanse provincie Punjab. De vijf Palestijnen hebben nooit ontkend dat zij de kapingsactie hebben uitgevoerd, maar zeggen dat de 22 doden door het optreden van de Pakistaanse commando's zijn gevallen.
De rechter verwierp dit laatste echter en zei dat de commando's niet in de buurt van het gekaapte toestel waren op het moment dat de 22 passagiers, grotendeels Indiërs, werden gedood.
In een poging de goede betrekkingen met zowel de Palestijnen als de Verenigde Staten te handhaven, weigerde de Pakistaanse president na de arrestatie van de kapers over te gaan tot uitlevering aan de VS, maar sprak tevens zijn hoop uit dat de terroristen ter dood zouden worden veroordeeld.
De vijf Palestijnen werden steeds in aparte cellen en geboeid vastgehouden. Ze zijn herhaaldelijk in hongerstaking gegaan om betere omstandigheden af te dwingen.
Safarini werd in september 2001 vanuit een gevangenis in Pakistan overgedragen aan de FBI. Hij werd naar de Verenigde Staten gebracht, waar hij op 13 mei 2005 werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 160 jaar. Tijdens de pleidooiprocedure gaf Safarini toe dat hij en zijn medekapers de misdrijven pleegden als leden van de Aboe Nidal-organisatie, ook wel de ANO genoemd, een terroristische organisatie.
De andere vier gevangenen werden in 2008 door de Pakistaanse autoriteiten gedeporteerd naar ‘Palestina’.
Op 3 december 2009 kondigde de FBI, in samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken, een beloning van 5 miljoen dollar aan voor informatie die leidt tot de gevangenneming van elk van de vier resterende kapers van Pan Am 73.
Een van de vier, Jamal Saeed Abdul Rahim, zou op 9 januari 2010 zijn omgekomen bij een drone-aanval in Pakistan. Zijn dood werd nooit bevestigd en hij blijft op de Most Wanted Terrorists-lijst van de FBI en de Rewards for Justice-lijst van het Ministerie van Buitenlandse Zaken staa.
In de hoop nieuwe aanknopingspunten te genereren voor de vermeende kapers, heeft de FBI op 11 januari 2018 nieuwe foto's vrijgegeven. De zaak wordt nog steeds onderzocht door het Washington Field Office van het Bureau.
foto: poster film Neerja
