NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg kondigde vrijdag aan dat het bondgenootschap voor het eerst onderdelen van de 40.000 man sterke NATO Response Force (NRF) heeft geactiveerd en waarschuwde op een persconferentie: "De doelstellingen van het Kremlin zijn niet beperkt tot Oekraïne."
De beslissing van de NAVO komt er nadat Rusland vandaag Zweden en Finland gewaarschuwd heeft om niet toe te treden tot de NAVO. Daarmee neemt de spanning tussen de NAVO en Rusland opnieuw fors toe.
De Amerikaanse president Joe Biden en zijn NAVO-collega's kwamen in elk geval vrijdag overeen om duizenden manschappen te sturen, begeleid door lucht- en marinesteun om bondgenoten zoals de Baltische staten in de buurt van Rusland en Oekraïne te beschermen als reactie op het besluit van president Vladimir Poetin om binnen te vallen, zei Stoltenberg.
Delen van een speerpunteenheid die in NAVO-jargon bekend staat als de Very High Readiness Joint Task Force (VJTF), die momenteel wordt geleid door Frankrijk, zullen ook worden gestuurd. Die VJTF is een eenheid die in permanente staat van paraatheid verkeert en daardoor meteen en als eerste kan worden ingezet bij dreiging tegen de soevereiniteit van de NAVO.
De aankondiging kwam nadat NAVO-leden, variërend van Ruslands buurland Estland in het noorden tot Navoland Bulgarije aan de kust van de Zwarte Zee, donderdag dringend overleg over hun veiligheid op gang brachten te midden van zorgen over de invasie.
Bedoeling is "om te reageren op elke onvoorziene omstandigheid". Het is de eerste keer dat de NRF gebruikt wordt in het kader van collectieve veiligheid. Stoltenberg zei er niet bij waar de eenheden concreet gestationeerd gaan worden. De ontplooiing komt er te land, ter zee en in de lucht, aldus de NAVO-baas. "Duizenden NAVO-troepen houden zich klaar om tussen te komen als dat nodig zou zijn, net als een honderdtal gevechtsvliegtuigen en 20 schepen in de Baltische en de Middellandse Zee." Volgens Stoltenberg hebben veel lidstaten voorgesteld om extra troepen te leveren ter versterking van de oostflank van de NAVO. "De komende dagen en weken zal de NAVO haar aanwezigheid aan de oostflank nog versterken", luidde het.
's Werelds grootste veiligheidsorganisatie had eerder ongeveer 5.000 troepen gestationeerd in de Baltische landen - Estland, Letland en Litouwen - en Polen, maar heeft de verdediging de afgelopen drie maanden aanzienlijk versterkt.
Ook België zal zijn verantwoordelijkheid nemen en militairen ter beschikking stellen van de snelle reactiemacht van de NAVO. Dat heeft premier Alexander De Croo gezegd. Belgische militairen zullen deelnemen, al is volgens De Croo nog niet duidelijk om hoeveel troepen het zal gaan. Ze gaan in elk geval richting de oostflank van het grondgebied van de NAVO, aldus de premier, "om heel duidelijk te maken aan Rusland, dat zich vandaag echt op een zeer agressieve manier gedraagt, dat we geen millimeter toegeven op het grondgebied van de NAVO".
België voorziet voor deze VJTF een detachement (ongeveer 300 soldaten), evenals F16's en een schip. "Dus in totaal zo'n 500 all-inclusive militairen", meldde Defensie eerder. "Ze zijn klaar om in te grijpen en hebben de evaluatieprocedures van de NAVO gevolgd en doorstaan. Ze zullen alleen worden ingezet in geval van activering van de VJTF, bij besluit van de Noord-Atlantische Raad en de lidstaten." Binnen Defensie is wel bezorgdheid over een gebrek aan personeel en voorbereiding.
Een vraag die overigens vaak gesteld wordt, is waarom Oekraïne nooit lid werd van de NAVO ondanks gesprekken. Een verklaring is de oorlog in het Oosten en de annexatie van de Krim door Rusland. Als NAVO-land zou Oekraïne hiervoor op basis van artikel 5 bijstand kunnen vragen.
Over Oekraïne en Georgië was er dus geen consensus. De NAVO besluit alleen met unanimiteit. De Verenigde Staten wensten hun lidmaatschap, terwijl een aantal Europese leden tegen was. Lidmaatschap van Georgië werd op de lange baan geschoven, omdat het betrokken is in territoriale conflicten en geen controle heeft over delen van zijn eigen grondgebied. Een gelijkaardige redenering geldt bij Oekraïne.
