Elke ouder met jonge kinderen kent het rotavirus. Een peuter die hevige diarree heeft en langs de andere kant al zijn eten uitbraakt? Het risico is dat het jonge kind snel uitgedroogd raakt. Bij ons zelden een probleem, in de derde wereld wel.
Tot in 2006 twee farmabedrijven een nieuw vaccin tegen rotavirus beschikbaar hebben. Het ene, RotaTeq, werd ontworpen door Merck Sharpe & Dohme (MSD) uit de VS, het andere, Rotarix, door GlaxoSmithKline (GSK).
Met RotaTeq en Rotarix komt er na zeven jaar dan eindelijk weer een veilig en betrouwbaar vaccin tegen de peuterdiarree op de markt. Een eerder vaccin, Rotashield van Wyett, werd in 1999 van de Amerikaanse markt gehaald omdat het een gevaarlijke darmverstopping veroorzaakte (acute intestinale-invaginatie). In Afrika mocht het wel verkocht worden, maar daar vertrouwden ze het vaccin niet. De redenering: waarom zouden wij een vaccin gebruiken dat verboden is in Amerika?
Het nieuwe vaccin van Merck is wel niet goedkoop. De investering moet natuurlijk terugverdiend worden. Daarom beloven het bedrijf en andere farmaceutische ondernemingen in 2011 om de prijzen van levensreddende vaccins voor ontwikkelingslanden te laten zakken. Het rotavirusvaccin wordt via Gavi verkocht aan lage-inkomenslanden, voor een sterk gereduceerde prijs - ongeveer $ 3,50 per dosis. In de VS kost elke dosis ongeveer 20 keer die hoeveelheid, of ongeveer $ 70 per dosis. Gavi (formeel “GAVI – The Global Alliance for Vaccines and Immunizations”) is een publiek-private samenwerking met als doel de toegang tot vaccinatie, vooral van kinderen, in arme landen te vergroten.
Merck levert zijn rotavirusvaccin RotaTeq vervolgens jaren aan enkele landen in West-Afrika via Gavi. Maar tegen 2020 zal het farmaceutische bedrijf deze vaccins niet langer aan deze landen kunnen leveren, officieel vanwege leveringsbeperkingen, waardoor meer dan een half miljoen kinderen kwetsbaar zijn voor het dodelijke virus dat diarree veroorzaakt bij zuigelingen en jonge kinderen. Merck kan slechts tweederde van de doses leveren die nodig waren in West-Afrikaanse landen in 2018 en 2019.
Leveringsbeperkingen? In april van dat jaar kreeg de agent van Merck in China het recht om het vaccin exclusief te verkopen in West-Afrika, met een prijs per dosis van meer dan 10 keer het bedrag dat Gavi betaalt voor het vaccin voor lageinkomenslanden.
"Merck's vermindering van de levering van rotavirusvaccins aan door Gavi ondersteunde landen betekent dat de getroffen landen nu dringend een alternatief moeten vinden," stelt CEO Seth Berkley van Gavi in een verklaring. Het is "diep teleurstellend nieuws en op de korte termijn zal dit betekenen dat kinderen dit levensreddende vaccin waarschijnlijk zullen missen, waardoor ze kwetsbaar worden voor deze gruwelijke ziekte," voegde hij eraan toe.
