Je hebt het vast al gehoord: de digitale sheriffs die het internet onveilig maken in naam van de auteursrechten. Nee, we hebben het niet over nobele strijders die de rechten van arme kunstenaars beschermen tegen grote bedrijven. We hebben het over dubieuze ‘auteursrechtenbureaus’ die met een paar muisklikken een lucratief verdienmodel hebben opgezet om zichzelf te verrijken. Hun methode? Servers scannen, een claim sturen en cashen. Het is de moderne vorm van afpersing, vermomd als rechtvaardigheid.
Hoe werkt deze digitale hold-up?
Stel je voor: je hebt een website. Misschien ben je een journalist, een blogger of run je een kleine webshop of ben je een medium dat geen subsidies ontvangt. Op een onbewaakt moment plaats je een afbeelding die je via Google vond en waarvan je dacht dat hij vrij te gebruiken was. Of misschien heb je gewoon een onschuldige stockfoto overgenomen waarvan je dacht dat de rechten in orde waren. ‘t Is begot zelfs mogelijk dat je de foto op volstrekt legale wijze hebt gekregen of aangekocht of zelf hebt gemaakt: zelfs daar zien deze oplichters overheen. Ook nog mogelijk: toen je de foto gebruikte was die nog gewoon gratis op een website als Pixabay, maar op een dag besloot zo’n maffieuze malloot: ‘Vanaf nu is deze foto van mij’.
Enter de Copyright-Cowboys.
Deze bureaus gebruiken automatische bots die dag en nacht servers afspeuren op zoek naar ‘illegaal’ gebruikte foto’s. Zodra ze een ‘overtreding’ vinden, sturen ze je een nette e-mail waarin ze een astronomisch bedrag eisen. Denk aan 750 euro tot zelfs 6.000 euro voor een plaatje dat op een stockfotosite nog geen twee euro kost. Betaal je niet meteen? Dan verhogen ze de druk met juridische dreigementen en torenhoge ‘schadeclaims’. Opeens lijkt het alsof je een misdaad hebt begaan die erger is dan belastingontduiking.
Wie zitten hierachter?
Deze bureaus doen zich vaak voor als de Robin Hoods van de fotografie. Ze beweren op te komen voor de rechten van de arme fotograaf die zijn brood moet verdienen. Maar de realiteit is minder romantisch. Veel van deze bedrijven hebben nauwelijks of zelfs helemaal geen banden met de daadwerkelijke makers van de foto’s. Ze kopen rechten op in bulk of werken samen met grote stockfoto-databases. Vervolgens verdienen ze meer geld aan claims dan de oorspronkelijke fotograaf ooit aan zijn werk zou overhouden. In heel wat gevallen weten de makers van de foto’s zelfs niet dat een afpersbureau bergen geld verdient aan hun foto’s.
En het mooiste? Ze richten zich bijna nooit op de grote bedrijven. Facebook, Google, Amazon en de gesubsidieerde media kunnen miljoenen afbeeldingen hosten zonder ook maar een enkele dreigbrief te ontvangen. Nee, het zijn de kleine ondernemers, blogs en niet politiek-correcte mediabedrijven die als makkelijke prooi dienen.
Hoe kom je er vanaf?
Je eerste instinct is misschien: gewoon betalen en hopen dat ze je verder met rust laten. Maar dat is exact waar deze oplichters op rekenen. Gelukkig zijn er manieren om je te verdedigen:
Negeer de blafbrieven – In veel gevallen zijn de claims juridisch zo lek als een vergiet. Ze dreigen met een rechtszaak, maar in werkelijkheid gaan ze zelden tot actie over, omdat ze weten dat hun zaak zwak is.
Onderhandel – Als ze blijven aandringen, kan een simpele e-mail waarin je vraagt naar bewijs en een redelijke schadeberekening vaak al helpen om de boel te laten afkoelen. Plots blijken die duizenden euro’s opeens bespreekbaar.
Juridisch advies inwinnen – Sommige bureaus gaan ver genoeg om werkelijk naar de rechter te stappen. Dan is het verstandig om een advocaat te raadplegen. Vaak blijkt dat ze helemaal niet zo sterk staan als ze doen uitschijnen.
Gebruik enkel rechtenvrije afbeeldingen – Voorkomen is beter dan genezen. Gebruik afbeeldingen van betrouwbare, rechtenvrije websites of maak je eigen foto’s.
Wanneer stopt deze oplichting?
Dat is een goeie vraag. Zolang dit soort praktijken lucratief blijven en de wetgeving vaag blijft, zullen de Copyright-Cowboys hun kunstje blijven herhalen. Misschien wordt het tijd dat er eens wetgeving komt die deze schimmige praktijken aan banden legt. Tot dan blijft het oppassen geblazen. Want voor je het weet, sta je op de radar van een louche auteursrechtenbureautje dat in naam van ‘kunstenaarsrechten’ je portemonnee wil plunderen.
Heb jij al eens zo'n absurde claim ontvangen? Laat het ons weten op stefan@P-magazine.com. We verzamelen de grootste cowboyverhalen voor een latere update.
