Voor de Vlamingen is het nog even wachten, maar de Walen hebben zondag al gezien hoe de fictieserie 1985 teleurstellend afloopt.
In aflevering 7 (‘Strategie van de spanning’) tonen de linkse makers Bouvijn en Wallyn dat de ‘holdup’ van warenhuis Delhaize in Overijse (Jezus-Eik) werd uitgevoerd door rijkswachters met als doel angst bij de bevolking te creëren. Zo trekt rijkswachter Franky een masker over zijn hoofd en schiet op de parking een fietsende jongen neer.
De echte feiten: op vrijdag 27 september 1985 omstreeks 20u35, Overijse (Jezus-Eik), Brusselsesteenweg, nr 399, parkeert een voertuig, waarschijnlijk een VW Golf, zich op de parking achter de handelszaak Windekind.
Drie mannen stappen uit het voertuig en wandelen op een lijn langs de struiken. Drie jongeren spelen met hun fiets op de parking. Ter hoogte van de jongeren vragen de drie mannen hen om onmiddellijk van hun fiets te stappen. Twee jongens rijden onmiddellijk weg. De derde jongen, Stefan Noté, eens afgestapt van zijn fiets, wordt onmiddellijk en meedogenloos neergeschoten door een van de daders gewapend met een Riot-Gun (RG).
Stefan Noté (14) werd op 27 september 1985 door de Bende van Nijvel vermoord op de parking van het Delhaize-warenhuis in Overijse, de gemeente waar hij ook woonde. Hij is enig kind van een gezin. De verf waarmee de politie de plaats markeert waar de 14-jarige jongen werd neergeschoten, is maanden later nog steeds te zien.
Diezelfde dader zoekt een te gijzelen persoon. Hij kruist hierop meerdere personen op zijn weg en duidt tenslotte een persoon aan (Luc Bennekens) die als schild zal dienen voor het uitvoeren van de ‘hold-up’.
De gangsters dragen dezelfde carnavalsmaskers en dezelfde lange, op legerjassen lijkende mantels en ze gebruiken dezelfde wapens, twee riotguns (RG 1 en RG 2) kaliber 12. Ze zijn met z'n drieën en de grootste onder hen roept bij de getuigen onweerstaanbaar de benaming 'reus' op. Ze spreken Frans en het zeer militair aandoend scenario van deze vijfde overval op een Delhaize-warenhuis in twee jaar tijd, verloopt gelijkaardig als de vorige 4. Vuurwapens RG 1 en RG 2 werden nooit teruggevonden.
Erna Van Den Steen (geen familie van David) stond op die vrijdagavond aan haar vertrouwde kassa 8. "Ik zag opeens een grote man met een lange mantel staan en hij droeg een soort geweer. Ik dacht 'dat dit toch geen tijd voor carnaval was'. Hij begon meteen te vuren in de rekken met wijnflessen en riep in het Frans dat we op de grond moesten gaan liggen, en dat ze het geld uit de kassa's wilden. Ik stond aan het einde van de rijen met kassa's en omdat ik even te laat was had ik ook niet opgemerkt dat onze collega Rosa aan kassa 2 ondertussen al vermoord was.” Vandaag werkt er in Delhaize Overijse nog steeds een personeelslid dat toen jobstudent was tijdens de overval.
“Een tweede man droeg een masker met het gezicht van de toenmalige Franse politicus Jacques Chirac. Hij wilde het geld uit mijn kassa. Dat verliep heel vlot, maar bij een volgende kassa kon een jonge studente niet snel genoeg de kassa openen. Ik ben daar naartoe gestapt en heb die dan zelf geopend. Blijkbaar was het naar zijn zin, want hij reageerde niet op mijn bewegingen.”
“Toen ze wegvluchtten, viel er een akelige stilte. Iedereen kroop recht, waarna we pas de ravage zagen. We hebben nog met enkele collega's Rosa proberen te helpen, maar ze was al dood.”
“Overal lagen lijken en liepen mensen door en over elkaar. De paniek was enorm. Ik geraakte in een trance van panische angst en heb letterlijk van de schrik in mijn broek geplast. Zoveel jaren later word ik 's nachts nog steeds wakker, badend in het angstzweet", geeft Erna in HLN mee.
Terug naar de fictiereeks 1985. De benaming ‘Strategie van de spanning’ voor aflevering 7 is uiteraard niet toevallig. Sommigen verbinden die ‘strategie’ aan een nota van William Childs Westmoreland (Spartanburg County (South Carolina), 26 maart 1914 – Charleston (South Carolina), 18 juli 2005). Hij was een Amerikaanse generaal, bevelhebber van de Amerikaanse troepen in de Vietnamoorlog.
De term "strategie van spanning" werd voor het eerst gebruikt in een artikel over de bomaanslag op Piazza Fontana in de krant The Observer, gepubliceerd op 14 december 1969. Nota bene Neal Ascherson, een van de verantwoordelijken voor dat artikel, verduidelijkte later dat de uitdrukking hem was voorgesteld door de journalisten Antonio Gambino en Claudio Risé, beiden van L'Espresso, die met hem in gesprek waren geweest in de dagen onmiddellijk na de explosie van de Piazza Fontana-bom.
De bomaanslag op de Piazza Fontana op 12 december 1969 was een grote terroristische aanslag in het naoorlogse Italië. Omstreeks 16:37 uur ontplofte een bom voor de hoofdzetel van de Banca Nazionale dell'Agricoltura in Milaan. Zeventien mensen werden gedood en achtentachtig werden zwaargewond. Diezelfde middag ontploften nog drie bommen in Rome en Milaan. Tussen 1968 en 1974 werden in Italië 140 aanslagen uitgevoerd, waarvan deze een van de bloedigste was. Het waren jaren van grote sociale onrust en politieke onzekerheid, in het Italiaans werd dit tijdperk de anni di piombo, oftewel de loden jaren genoemd.
De strategie van de spanning werd scherper gesteld in het boek van de Zwitserse academicus Daniele Ganser van 2004: “NATO's Secret Armies” of de geheime legers van de NAVO, een boek dat directe NAVO-steun aan extreemrechtse terroristen in Italië suggereerde als onderdeel van die "strategie van spanning".
Ganser koestert - net als makers Bouvijn en zeker Wallyn - anti-Amerikanisme onder de paraplu van vredesonderzoek, terwijl hij in het werk de Sovjet-Unie/Rusland eenzijdig positief presenteerde.
Ganser baseerde zich voor zijn boek op zijn proefschrift. Ondertitel van het boek: Operatie Gladio en terrorisme in West-Europa. In het boek stelt Ganser dat Gladio-eenheden nauw samenwerkten met de NAVO en de CIA en dat Gladio in Italië verantwoordelijk was voor terroristische aanslagen tegen de Italiaanse burgerbevolking. De onbewezen hypothese is dat dit ook in ons land zo was en dan meer bepaald met de Bende van Nijvel en de CCC.
Terug naar de echte ‘hold-up’ van Delhaize met echte slachtoffers van vlees en bloed.
Lea Bogaerts werkte in de afdeling charcuterie en had bij de eerste salvo's meteen door dat het geen grap was, maar pure horror. "Ik liet me meteen vallen bij de eerste schoten", blikte ook Lea een tijdje triest terug in HLN. "Samen met mijn collega's, kropen we zoveel mogelijk weg achter onze toonbank. We hoorden het glasgerinkel van de flessen, de knallen van die vreselijke wapens en het gejammer en gekreun van de mensen. En opeens was het voorbij. Ik kroop recht en bevond me in een hel vol met huilende en dode mensen.”
De 37- jarige Rosa van Kildonck uit Huldenberg kreeg haar kassa niet open. “Ik zag Rosa liggen en herkende ook meteen mijn laatste klant (Jean-Pierre Busiau) die even voordien nog vrolijk vertelde dat hij eigenlijk naar de Delhaize in Waver wilde gaan met zijn vrouw, maar aangezien dat het al voorbij 20 uur was, zouden ze te laat zijn en hadden ze voor Overijse gekozen.”
“En toen zag ik de kleine Stefan liggen en ook Luc Bennekens die op de parking verkiezingsaffiches voor zijn vader aan het plakken was. Hij was als schild naar binnen gebracht en vermoord. Het was allemaal zo irreëel, net een nachtmerrie dat nooit eindigde. Ik weet niet goed meer hoe ik thuis ben geraakt, maar volgens mijn man ben ik aan tafel gaan zitten en ben ik hysterisch beginnen gillen."
Vira Bennekens, dochter van Luc, eind 2017: “Hoe gaat ie daarginds? Het is heel lang geleden, 32 jaar om precies te zijn, dat ik je nog gehoord, gezien of gesproken heb. De laatste keer was ik 6 en jij bijna 32. Schrijven had ik destijds nog niet onder de knie, aangezien ik amper in het eerste leerjaar zat.”
Valerie Paternoster kwam vaak boodschappen doen op vrijdagavond. Die avond was ze in de winkel aanwezig met haar schoonzus en haar tante. "Ik stond aan de verste kassa en we moesten allemaal op de grond gaan liggen", begon Valerie haar vreselijk verhaal in HLN. "Mijn schoonzus lag wat verder op de grond en de zogenaamde reus porde haar steeds met een voorwerp in de rug. Mijn tante stond buiten en toen de gangsters voorbij renden na de overval, gristen ze haar handtas mee. Zij is die nacht bij ons blijven slapen, want ze mocht niet alleen thuis blijven van de politie.’
Daags na de overval ging de Delhaize van Overijse opnieuw open. De ravage was door een nachtploeg volledig opgeruimd en de zwaarbeproefde avondshift begon aan de zaterdagmorgen zoals het werkschema dat voorzag. "Dat heeft de meeste collega's ook geholpen, want anders hadden we daar nooit geen voet meer binnengezet", beweert Erna Van Den Steen dan in HLN. "Sommige collega's hebben inderdaad hun ontslag gegeven, maar het merendeel is er blijven werken. Na al die jaren zijn we Rosa, de kleine Stefan en de andere slachtoffers echter nooit vergeten." Dat is correct.
Klant Jean-Pierre Busiau werd op 27 september 1985 vermoord aan de kassa 2 in het Delhaize-warenhuis van Overijse. Hij was als korporaal-chef werkzaam bij de Koninklijke Militaire School (KMS) in Brussel. Busiau woonde op een tiental meter van Jean-Claude Jandrain, waar Paul Latinus (WNP) wel eens over de vloer kwam.
Léon Finné was al dood toen de daders hem tijdens de verwarring op de parking voor de gesloten Press Book Shop gelegd hebben. Iets later nog werd de wagen van Finné naast zijn lijk gereden.
Er vallen uiteindelijk vijf doden in Overijse: CVP-gemeenteraadslid Luc Bennekens (31), klant Jean-Pierre Busiau, de eerder vermoorde bankier Léon Finné (55), spelende tiener Stefan Noté (14) en kassierster Rosa Van Kildonck (37). De 'hold-up' was camouflage voor die eerdere moord op Finné. De 'hold-up' van Overijse werd uitgevoerd door een ander 'team' dan in Eigenbrakel.
Het KVTD Stefan Noté toernooi wordt elk jaar in augustus georganiseerd. Dat staat hier.
De stelling van de linkse makers dat de ‘hold-up’ van warenhuis Delhaize Overijse werd uitgevoerd binnen het kader van ‘de strategie van de spanning’ door rijkswachters is uiterst speculatief en mist elk bewijs. In Overijse en elders zal die zondagavond begin maart zeker zeer emotioneel gereageerd worden.
foto: screenshot 1985 RTBF
