Ons geliefde land wordt steeds vaker geconfronteerd met een frappante realiteit: de straffeloosheid en het gebrek aan verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid binnen zijn overheidsinstellingen. Van mediabedrijven zoals de VRT tot politieke structuren en het gerechtelijk apparaat. Overtreders worden zelden ter verantwoording geroepen, falend leiderschap blijft ongestraft, en machtshebbers lijken onaantastbaar. We zijn een corrupt derdewereldland opgekleed in maatpak en loze beloftes.
De VRT: een soap van hypocrisie
Bij onze openbare omroep, de VRT, is grensoverschrijdend gedrag en toxisch leiderschap een terugkerend probleem. Ondanks een wildgroei aan meldkanalen en procedures, blijft er een opvallende cultuur van wegkijken en toedekken.
Neem de gevallen van Ricus Jansegers en Lotte Vermeir. De eerste, een directeur met een indrukwekkend dossier van klachten over toxisch leiderschap, vertrok zonder al te veel polemiek maar waarschijnlijk met een vette ontslagpremie. Vermeir, die ironisch genoeg de klokkenluider bleek te zijn, werd op staande voet ontslagen, ondanks dat ze formeel beschermd zou moeten zijn door haar ambtenarenstatuut.
Dit patroon weerspiegelt een hardnekkige hypocrisie: klachten worden afgedaan als enkelvoudig of onvolledig, en meldingen worden begraven onder bureaucratische formaliteiten en holle beloftes. De voorvallen worden dan wel openbaar gemaakt, maar deze pseudotransparantie blijft verder onaangeroerd en resulteert vaak in niets.
Kras je rijk met politieke immuniteit
De politiek vormt een ander bastion van straffeloosheid. Didier Reynders, voormalig minister van Financiën en huidig Europees Commissaris voor Justitie, wordt al jaren in verband gebracht met beschuldigingen van witwassen, corruptie en belangenvermenging.
De beschuldigingen hebben wederom een verontrustend patroon waarbij kraslotjes, miljoenen euro's en bizarre transacties de hoofdrol spelen. Maar als volleerd politicus weet Reynders dat hij, mits te weinig bewijslast, gewoon vrijuit zal gaan door zijn federale en Europese immuniteit. Ondanks verschillende meldingen en onderzoeken, zoals die van de voormalige Belgische inlichtingenofficier Nicolas Ullens, blijft de zaak tegen Reynders steken in een klassiek juridisch vacuüm.
Dat de Belgische staat deze immuniteit niet opheft om de waarheid aan het licht te brengen, versterkt het idee dat de machtigen der aarde maar al te graag onder één hoedje spelen en onaantastbaar zijn. Reynders zelf ontkent stellig, maar de weigering om diepgaand onderzoek te faciliteren roept meer vragen op dan antwoorden biedt.
Shutterstock
Vastgeroeste structuren
En dan hebben we het onderwijs. Waar beginnen we zelfs? Onze Vlaamse scholen worden gevoed en kapotgemaakt door het archaïsche systeem van vaste benoemingen, waar constante incompetentie en de opkomende burn-out cultuur de boel verzwakken en verzieken.
Slecht presterende leerkrachten blijven vaak jarenlang op hun plek, beschermd door een bureaucratisch systeem dat verandering ontmoedigt. “Oei, juf Suzy kan niet met de computer werken. Nu moeten we alles op papier zetten want anders blijft ze een week thuis van de stress." Terwijl de jonge garde gretig is om aan de slag te gaan, moeten ze maar al te vaak vervangingen combineren met de parttime, 3/5de of 4/5de roosters van de vastgeroeste oude garde. Allesbehalve een productieve voedingsbodem voor kwalitatief onderwijs en aantrekkelijke werkomgevingen.
Losse handjes van de wet
Hetzelfde geldt voor de politie, waar falende leidinggevenden vaak gewoon worden overgeplaatst in plaats van gestraft. Een plek waar machogedrag nog altijd een plaats krijgt en machtsposities onaantastbaar zijn. Zo denken we terug aan het voorbeeld van politiebaas en glamourflik Glenn Audenaert die 100.000 euro als ‘cadeau’ ontving van vastgoedmagnaat Frank Zweegers. En ineens zat heel de Brusselse politie in een kantoorgebouw van hem.
Of moeten we het verhaal vertellen van een politiecommissaris uit Aalst? Die meermaals door collega's werd beschuldigd van seksueel overschrijdend gedrag en er vanaf kwam met een formele blamage? Een klassieke doofpotoperatie om de geloofwaardigheid van het korps te vrijwaren. Maar guess what, alles komt tegenwoordig uit.
Onze ambtenarij heeft een panische angst om zichzelf kritisch te bekijken en, indien nodig, gepast aan te pakken. Vaste benoemingen, overplaatsingen, blamages of berispingen. Vaak gaat het niet verder dan een pedagogische tik op de vingers, waardoor misbruik en ongepast gedrag nooit helemaal uit het DNA van onze overheidsinstellingen verwijderd kan worden.
