Bijna elk gesprek gaat vandaag over Omikron. Maar wat weten we over die vreemde variant en vooral, wat weten we nog niet?
Wat we vandaag meemaken met Omikron, is eigenlijk een herhaling van de beginsituatie van de coronacrisis in januari en februari 2020. Ook toen stonden twee groepen diametraal tegenover elkaar. De ene groep stelde dat Covid-19 wel meeviel. Niet erger dan een mild seizoensgriepje. De andere groep benadrukte vooral de ernst van de ziekte.
Nu zien we bijna hetzelfde: heel veel burgers stellen - vooral op sociale media - dat Omikron een milde variant is van SARS-CoV-2. Ze verwijzen naar de gegevens uit Zuid-Afrika en zelfs uit Denemarken waar de ziekenhuisopnames voor Omikron voorlopig meevallen. Dat klopt. Uit de Deense gegevens van het SSI blijkt voorlopig dat er verhoudingsgewijs iets minder burgers in het ziekenhuis opgenomen worden.
Die gegevens kunnen vertekend zijn. Hoe ernstig is het ziekteverloop van Omikron dus echt? Ondertussen zijn we bijna een maand verder en de eerste signalen zijn wel degelijk hoopgevend. Heel veel infectiologen stellen dat het in elk geval beter zo is dan omgekeerd. Misschien doet SARS-CoV-2 ook eindelijk wat in de handboeken virologie staat: het coronavirus wordt besmettelijker en minder gevaarlijk. Het volgt dan eindelijk de piste die sommige virologen eerder al voorzichtig naar voor schoven, namelijk dat het virus uiteindelijk een endemisch verkoudheidsvirus zou worden. Maar intellectuele eerlijkheid gebiedt ons om te stellen dat we dat nu nog niet weten. Van Delta dachten we dat initieel ook.
Wat we wel al zeker weten, is dat Omikron veel besmettelijker is dan Delta. Omikron is volgens de laatste studies 2 keer besmettelijker dan Delta. En Delta was twee keer besmettelijker dan het oorspronkelijke virus uit Wuhan. Het verklaart de fenomenale snelheid waarmee Omikron Delta naar de achtergrond duwt. Het scenario doet denken aan Delta in het late voorjaar bij ons, maar dan nog sneller. Omikron heeft volgens onderzoekers ook een nog betere manier gevonden om onze cellen te besmetten waardoor het een evolutionair voordeel heeft ten op zichte van Delta.
Wat we ook al weten is dat de bestaande coronavaccins weinig doen tegen Omikron. Dat is logisch en op zich is dat niet eens zo erg op voorwaarde dat de variant minder gevaarlijk zou zijn dan Delta. Dan wordt vooral de eerstelijnszorg belast zoals Emmanuel André het stelt. Bovendien is besmet worden met Omikron niet hetzelfde als zwaar ziek worden door Omikron zoals de Engelse situatie aantoont. Burgers die zonder coronasymptomen in het ziekenhuis voor een andere ziekte opgenomen worden, blijken besmet te zijn met Omikron. Maar opnieuw: dat is geen garantie, enkel een voorlopige vaststelling. Bij Delta was dat ook zo.
André vond overigens een ander merkwaardig element: de (secundaire) mortaliteit daalt met elke golf. Volgens de meeste waarnemers komt dat door het vaccin, maar er zou ook eindelijk een groepsimmuniteit kunnen spelen. Eindelijk. Zelfs tegen Omikron beschermen de vaccins een beetje en ook de natuurlijke immuniteit. Er speelt na twee jaar dus enige mate van kruisimmuniteit, zoals bij het rotavirus. Natuurlijke infectie met een ander rotavirustype geeft minder ernstige klachten.
