Min of meer.
De Amerikaanse televisiereeks Chernobyl kreeg de hoogste waardering ooit op IMDb met een score van 9,7 op 10. Het politieke drama ontstak niet alleen het (ramp)toerisme naar de omgeving van Tsjernobyl en de spookstad Pripjat, maar deed veel kijkers hun hersenen splijten over de vraag hoe de mens een dergelijke nucleaire catastrofe in eigen land zou kunnen overleven.
Voor zij die na het zien van de serie sterk overwegen de omgeving van Doel en Tihange te mijden als een driekoppige eland, hebben wij een paar manieren opgezocht om een kernramp te overleven.
Word een Doomsday Prepper
De beste manier om je voor te bereiden op eender welke ramp, is door het onheil te anticiperen. Maar we bedoelen niet dat je jezelf nu moet gaan ingraven in een bunker. Vooral door het wereldnieuws in de gaten te houden, bemerk je meteen het ontstaan van spanningen tussen wereldleiders met rode knopjes of kan je verdachte rookpluimen bespeuren nog voordat er vuur is. Daarbij geven nieuwsmedia vaak het dreigingsniveau weer, waardoor je in crisissituaties snel kan reageren.
Ook het klaar hebben van een overlevingspakket of kit is eigenlijk geen slecht idee. Deze kan immers gebruikt worden in eender welke noodsituatie. Probeer er gewoon enkel, zoals het woord zelf zegt, het noodzakelijke in te steken, zoals voedsel en water voor acht dagen, een Zwitsers zakmes, een EHBO-doos, een fluitje, een vuilzak, huishoudfolie, duct tape, zaklamp, radio, vochtige doekjes en, indien nodig, voldoende medicatie als je die dagelijks gebruikt. Bewaar deze kit op een plek waar je gemakkelijk aan kan.
Verken je omgeving
Het is misschien ook geen slecht idee om eens goed om je heen te kijken. Moest een wereldleider met een radioactieve bom smijten, doet hij of zij dat waarschijnlijk niet blind. Zoveel mogelijk mensen doden, is meestal geen strategische zet wanneer je in oorlog bent met een andere natie. Wel het vernietigen van belangrijke energiebronnen, uitvalsbases en andere voorzieningen. Woon je dus dicht bij een militair bolwerk, waterzuiveringscentrale of grote voedselfabrikant, dan blijf je daar best niet te lang hangen wanneer er oorlog uitbreekt.
Negeer de champignon
Eén van de eerste beelden die je bij Chernobyl te zien krijgt, zijn de mensen die samen troepen op een brug om de prachtige blauwe lichtjes na de ontploffing van de kernreactor gade te slaan. Helemaal op het einde van de serie wordt vermeld dat geen enkele toeschouwer op de brug de ramp overleefd heeft.
Komt er dus iets tot een radioactieve ontploffing, sta er dan niet bij om ernaar te kijken. Zelfs wanneer je je op vijf kilometer afstand van ground zero bevindt, heb je maar 15 seconden de tijd om je uit de voeten te maken voor de losgeslagen straling. Dat wil zeggen dat je geen tijd zal hebben om een selfie te maken met die grote champignon-wolk.
In België ben je veilig...
Want de Belg heeft een baksteen in zijn maag. Het spreekt uiteraard voor zich dat je bij een ontploffing meteen een veilige schuilplaats opzoekt, maar bij een radioactieve explosie is het niet om het even welke schuilplaats. Een dikke boom of een leegstaande schuur zullen je niet beschermen tegen de straling of de schokgolf van de detonatie. Je zoekt je heil het best in bakstenen of betonnen huizen, liefst een met een kelder aan en zonder al te veel verdiepingen die kunnen instorten. Voor zij die nog nooit een apocalyptische rampenfilm gezien hebben: blijf vooral ook weg van ramen en liften.
... tenzij je net aan een lange natuurwandeling bezig bent
Of aan een avontuurlijke tocht met de kajak over de Maas. Of graag in je blootje op de camping of het strand ronddartelt. Hoe dan ook, bevind je je niet in de directe nabijheid van een bakstenen of betonnen gebouw, probeer je dan te verschansen achter een helling of een heuvel om zoveel mogelijk aarde of ander terrein tussen jou en de schokgolf te houden. Door blote huid te bedekken, bescherm je je ook tegen onmiddellijke straling.
Bevind je je dichtbij de explosie, gooi jezelf dan op de grond, bedek je oren en knijp je ogen toe, maar hou vooral je mond open. De druk van de schokgolf zal je organen samenknijpen, waardoor die lucht kwijt zullen willen. Door deze tips in acht te nemen, eindig je niet zoals Oberyn Martell in Game of Thrones.
Isoleer jezelf acht tot negen dagen
Als je dan de onmiddellijke explosie overleefd hebt, is het uiteraard niet voldoende om gewoon een paraplu op te steken tegen de radioactieve neerslag die uit de lucht zal komen vallen. Om je daartegen te wapenen, kruip je best zo diep mogelijk onder de grond. En daar blijf je minstens acht tot negen dagen lang, de halveringstijd van Jodium-131, een bètastraler die mutaties, kanker en de dood kan veroorzaken. Jodium-131 is de meest dodelijke isotoop die vrijkomt bij een kernexplosie.
Neem een grondige douche
Zelfs als je gewoon in contact bent gekomen met de buitenlucht en niet met stof en puin van de explosie, is je lichaam besmet geraakt met radioactieve deeltjes die de rest van je omgeving kunnen aantasten. Trek dus meteen je kleren uit en steek ze in een plastic zak die je zo ver mogelijk bij jezelf en anderen vandaan verbergt. Was dan je lichaam, je haar, ogen en oren grondig met water. Zelfs je neus snuiten kan helpen om de straling die je ingeademd hebt weer uit je lichaam te krijgen. Alle kleine beetjes helpen, niet?
Knijp je puisten niet uit
Ach, je kan al onze tips volgen en hopen op het beste, maar eens blootgesteld aan straling kan je altijd zweren en blaasjes krijgen op je huid. Hoewel de verleiding voor velen groot is om die uit te knijpen, doe je daar waarschijnlijk meer kwaad dan goed mee, want zo creëer je een opening voor de straling om je lichaam verder binnen te dringen of stel je anderen bloot aan de radiatie die je zelf in je hebt. De zweren en blaasjes behandel je best met vaseline of een mengsel van bicarbonaat en water. Andere wonden dek je best af.
Naast straling en verwondingen is een van de voornaamste doodsoorzaken na een kernramp shock. Ben je niet alleen, probeer dan de anderen in je omgeving zoveel mogelijk gerust te stellen. Vermijd daartoe misschien toespelingen op Disaster Movie.
