Zweedse “klikspaanwet” zorgt voor heftige discussies.
Een nieuw wetsvoorstel in Zweden doet de temperatuur flink stijgen in het doorgaans koele Scandinavië. Het voorstel - dat inmiddels de bijnaam “klikspaanwet” heeft gekregen – wil werknemers in de publieke sector – van dokters tot leraren – verplichten om mensen zonder geldige verblijfsvergunning te verklikken bij de autoriteiten. We hoeven er geen tekening bij te maken dat dat dit plan voor flink wat opschudding zorgt.
Rechts vooruit, menselijkheid achteruit?
De wet is niet zomaar uit de lucht komen vallen. Het maakt deel uit van een deal tussen vier rechtse partijen die in 2022 de handen ineen sloegen om een coalitieregering te vormen. Een van die partijen is de extreemrechtse Zweedse Democraten (SD), die geen geheim maken van hun anti-immigratiestandpunt. Met deze wet krijgen zij nu precies wat ze willen: een Big Brother-achtige aanpak die je zelfs George Orwell zou doen huiveren.
Angstzaaien met gevolgen
Michele LeVoy van het ‘Platform voor Internationale Samenwerking met Ongedocumenteerde Migranten’ - een hele mond vol - windt er geen doekjes om: deze wet is volgens haar “volstrekt inhumaan”. Ze vreest dat mensen niet langer hun kinderen naar school durven te sturen, gezondheidszorg zullen vermijden en misdaden niet meer durven melden. In plaats van een land dat voor iedereen zorgt, creëert Zweden zo een staat waar angst regeert en waar hulp zoeken gelijk staat aan jezelf verraden.
Beroepsverenigingen komen in verzet
Niet alleen mensenrechtenactivisten trekken aan de bel. Ook de Zweedse Medische Vereniging ziet deze wet als een regelrechte aanval op de ethische plicht om zorg te verlenen zonder onderscheid. Artsen worden in een hoek geduwd waarin ze moeten kiezen tussen hun beroepseer en de wet. En ze staan niet alleen: leraren, bibliothecarissen en andere publieke dienstverleners dreigen met burgerlijke ongehoorzaamheid. Want wie wil er nou de ethische afgrond in duiken omdat de regering dat opdraagt?
Een hoognodige maatregel, of gewoon doorgeslagen?
De Zweedse regering houdt stug vast aan het idee dat deze wet een noodzakelijk kwaad is om illegale migratie aan te pakken. Minister van Migratie lijkt vastbesloten om de menselijke kant van het verhaal compleet te negeren. De kans is groot dat deze kwestie de komende maanden flink escaleert, en niet alleen in Zweden. Ook andere Europese landen kijken nauwlettend toe, sommigen zelfs met plannen om soortgelijke wetten in te voeren.
België: een verademing?
Voorlopig lijkt België aan dit gedoe te ontsnappen. Hier is er geen meldplicht voor mensen zonder papieren. Overheidsambtenaren moeten wel strafbare feiten rapporteren, maar iemand aangeven omdat hij of zij onwettig in het land verblijft, staat niet op het to-dolijstje van de Dienst Vreemdelingenzaken. Dat is tenminste nog een klein sprankje menselijkheid in een Europa dat steeds meer op slot lijkt te gaan.
