Gisteren werd hier gekeken naar de eerste aflevering (van drie) van ‘Dagen zonder broer’ van en met televisiekok Jeroen Meus op VRT.
Wim Meus overleed eind 2021 na een slepende ziekte zoals dat heet. Op 21 augustus 2022, dag 233 zonder zijn broer Wim, begint Jeroen aan zijn gesproken brief naar Wim. Een familiefeest, de eerste schooldag: elke dag houdt een herinnering aan Wim in zich.
Een briefje van de 91-jarige Maria zorgt voor een bijzondere reünie. Jeroen bereidt samen met Ann het verjaardagsfeest ter ere van haar zoon Nathan voor. Het is de eerste keer dat hij er zelf niet bij zal zijn. Radiopresentator en comedian Iwein Segers verloor afgelopen zomer zijn oudere broer Lander, heel onverwacht, tijdens een wandeltocht naar Santiago de Compostela. Dat schreven we toen hier.
In een ontwapenend gesprek ontdekken Jeroen en Iwein hoezeer hun verhalen gelijklopen. Maar er is ook een groot verschil: de broer van Iwein was plots weg, bij die van Meus was het een lange strijd. “Wat is minder erg?” vraag Meus.
De meningen over het programma waren hier diametraal tegengesteld: vochtige ogen bij de partner en ergernis bij de schrijver.
Ik zou tien of zelfs twintig theoretische argumenten kunnen opsommen waardoor het programma potentieel waardevol zou kunnen zijn (bijvoorbeeld het bespreken van rouw en verdriet, het tonen van emoties bij mannen, de mooie beelden van Leuven), maar dat kan de essentie niet verdoezelen: het programma is een bittere pil van verdriet en rouw omwikkeld door een keiharde laag nihilisme.
Dat woord komt van het Latijnse "nihil" dat letterlijk "niets" betekent. Volgens een van de betere filosofen, herr Nietzsche dus, omvat nihilisme ondermeer het element dat er geen god is: de mens staat er dus helemaal alleen voor. En er is ook het aspect van eeuwige herhaling: de geschiedenis heeft geen doel en dus wat de mens doet, is eveneens zinloos.
Voor mezelf heb ik lang geleden uitgemaakt dat ik geen nihilistische boeken lees en niet naar nihilistische programma’s kijk. Geen probleem voor het eerste punt, maar aangezien de levenspartner (sinds 30 jaar al) bepaalt welke programma’s bekeken worden (de essentie van geluk binnen een relatie overigens), keek ik ook naar die aflevering.
Het was wel erg vreemd om te zien hoe vader en zoon Meus zich zonder gordel verplaatsten in een voertuig. Meus is - net als de schrijver van dit stuk - een onvoorwaardelijke fan van de Zweeds/Chinese voertuigen en bezigt zelfs dezelfde garage in Leuven waar hij tijdens de onderhoudsbeurt van zijn wagen in een hoekje op zijn smartphone tokkelt, maar dat is nog geen reden om het noodlot te tarten. Zelfs in een veilige wagen is het beter om de gordel om te spannen.
De oudere broer van Meus was een liefhebber van muziek en tijdens het programma werd enkel muziek van de playlist van Wim gebruikt. Toch stel ik deze therapie aan Jeroen voor. Ik stuur hem geen kaartje, maar ik ben zeker dat hij de tip hier zal lezen: zet voor een keer de muziek van JS Bach op, de grootste componist ooit. Liefst een zogeheten religieuze cantate. Aangezien ik vermoed dat Meus geen kenner is, geef ik hem onmiddellijk een concreet werk: Ich habe genug. Geen enkele andere muziek geeft die troost die af en toen nodig is. Doen Meus. Persoonlijker kan m'n raad niet worden.
Jeroen zou nu kunnen denken dat ik een gelovige ket ben die hem en stoemelings naar de kerk wil leiden. Niets is minder waar. Net zoals Meus ben ik opgevoed binnen de christelijke traditie en kreeg zelfs les van jezuïeten. Dat laatste zorgde uiteindelijk voor een uur discussie bij de vrijmetselaars van de VUB toen een prof me heel lang geleden wilde tewerkstellen in zijn vakgroep. Uiteindelijk woog het element toch net niet zwaar genoeg om me daar te weigeren, maar voor sommige atheïsten bleef ik daar de potentiële opvolger van de paus (ook letterlijk zo uitgesproken door een hoogleraar en dus per definitie logebroeder).
Wat ik wil aangeven, is dat ook ik twijfel aan alles, maar dat dit nog geen reden is om je te laten meeslepen door die gevaarlijke nihilistische neerslachtigheid. Bach is de redding voor de mens, zelfs en zeker als de gedachten het donkerst zijn. Neem het van mij aan.
FOTO: VRT
