Jo Brouns (CD&V) wil beschermde natuurgebieden die kampen met stikstof en klimaatproblemen hertekenen of zelfs verplaatsen.
Vlaams minister van Omgeving en Landbouw Jo Brouns (CD&V) wil beschermde natuurgebieden die kampen met stikstof en klimaatproblemen hertekenen of zelfs verplaatsen. Zijn redenering: als een habitat onherstelbaar is door externe factoren, waarom dan vasthouden aan een verloren strijd? Het plan lijkt even simpel als pragmatisch, maar critici vrezen dat het eerder een handige politieke uitweg is in het verhitte stikstofdebat.
Natuur versus landbouw: een ongemakkelijke dans
Het Turnhouts Vennengebied en Averbode Bos en Heide worden door het kabinet-Brouns aangewezen als testcases. Beide gebieden staan onder druk, niet alleen door klimaatverandering, maar ook door intense stikstofneerslag uit nabijgelegen landbouw en industrie. De minister suggereert - met een soort van boerenverstand - om minder strenge beschermingsdoelen in te stellen of deze habitats simpelweg elders opnieuw te creëren.
Dat klinkt eenvoudig, maar het verplaatsen van natuur is geen kwestie van bomen inpakken en heide oprollen. Het vereist specifieke bodemcondities, jarenlange investeringen en – vooral – een plek waar de milieudruk minder groot is. En dat laatste is in Vlaanderen bijna een utopie, waarschuwen experten.
Een wet die schuurt
Minister Brouns beroept zich op de Europese natuurherstelwet, die lidstaten verplicht om tegen 2030 zwaar in te zetten op natuurherstel. Hij wil bij Europa uitzonderingen bedingen, met de argumenten van klimaatverandering en sociaal-economische noodzaak. Maar die redenering stuit op harde Europese grenzen.
De Europese Commissie hanteert drie criteria voor het herzien van Natura 2000-gebieden, en stikstof behoort daar niet toe. "Flexibiliteit in implementatie of interpretatie is niet aan de orde," zei Eurocommissaris Virginijus Sinkevičius eerder al duidelijk tegen Brouns’ voorganger Zuhal Demir (N-VA). Nederland en Italië probeerden eerder hetzelfde met stikstofproblemen en vingen bot.
Klimaat als rookgordijn?
Volgens Natuurpunt is de aanpak van Brouns een schaamlapje. De klimaatverandering wordt aangehaald om stikstofproblemen onder het tapijt te vegen. De beleidsnota van de minister zwijgt over de immense impact van stikstof op de natuur. Toch is dit probleem een van de belangrijkste redenen waarom beschermde gebieden zoals Averbode en Turnhout achteruitgaan.
Vooral opmerkelijk: stikstofproblematiek is grotendeels een lokaal probleem, veroorzaakt door intensieve landbouw. Het huidige beleid schuift die verantwoordelijkheid liever door naar externe factoren zoals klimaatverandering, die moeilijker te kwantificeren zijn en gemakkelijker als excuus kunnen dienen.
Een politiek mijnenveld
Jo Brouns bekleedt een unieke, maar lastige positie. Als minister van zowel Landbouw als Omgeving moet hij balanceren tussen de belangen van boeren en natuurorganisaties. Waar zijn voorgangster Demir scherp ageerde tegen de landbouw, kiest Brouns voor een verzoenende, maar dubbelzinnige koers. Hij wil "flexibiliteit" van Europa en schuift het debat over haalbare natuurdoelen handig naar een volgend kabinet.
Zijn woordvoerder verdedigt de strategie: "Het is waanzin om doelen na te streven die in Vlaanderen niet haalbaar zijn. Europa moet realistisch zijn. Onze landbouw en natuur kunnen alleen overleven met een pragmatische aanpak."
Wat betekent dit voor de toekomst?
Hoewel de politieke boodschap duidelijk lijkt – Vlaanderen heeft geen ruimte of middelen voor rigide natuurdoelen – rijzen praktische vragen. Hoe verplaats je een natuurgebied? Waar vind je ruimte in een van de meest dichtbevolkte regio’s van Europa? En wat blijft er over van Vlaanderen als natuur steeds verder wordt verschoven in naam van economische belangen?
Het antwoord ligt niet alleen bij Jo Brouns, maar ook bij Europa. Als de Europese Commissie voet bij stuk houdt, kan Vlaanderen de stikstofcrisis niet wegschuiven met beleidsnota’s en verzoeken om uitzonderingen. Dan rest alleen het lastige pad van structurele hervormingen, zoals het afbouwen van de veestapel en een streng stikstofbeleid – maatregelen waar tot nu toe weinig politieke wil voor is.
Voorlopig blijft het dossier steken tussen beloftevolle intenties en een harde realiteit. De natuur kan je misschien verplaatsen, maar verantwoordelijkheid niet.
(Foto: Philip Reynaers / Photonews)
