Gedaan met de Belgische welvaartsstaat: van strenge regels tot draconische hervormingen
De schatkist kraakt onder de druk van een kolossaal begrotingstekort, en daar wil Bart De Wever (N-VA) wat aan doen door het mes te zetten in de sociale zekerheid. De gelekte hervormingsnota leest als een blauwdruk voor besparingen die de Belgische welvaartsstaat fundamenteel kunnen hertekenen. Werklozen, gepensioneerden en langdurig zieken? Iedereen komt aan de beurt. Hier zijn enkel van de meest spraakmakende maatregelen die op tafel liggen.
1. Werkloosheidsuitkering: van levenslang naar aflopend
België was jarenlang een paradijs voor wie zonder job zat: een werkloosheidsuitkering kon levenslang worden ontvangen. Maar in de nieuwe plannen is dat feest voorbij. Binnenkort zou die uitkering beperkt worden tot maximaal twee jaar. Het voorstel is simpel: de eerste zes maanden krijg je een hoger bedrag, daarna daalt het steil. Tegen het einde van de rit valt het volledig weg, tenzij je uitzonderlijk wordt vrijgesteld.
Voor wie denkt dat dit vooral symbolisch is: bijna de helft van de Belgische werklozen zit al langer dan twee jaar thuis. Dat betekent dat zo’n 138.000 mensen in de toekomst hun uitkering dreigen te verliezen. Besparing? Zo’n 2 miljard euro. Maar let op, velen zullen alsnog terugvallen op het leefloon, wat alsnog de belastingbetaler kost.
2. Langdurig zieken: sancties en streng toezicht
Met meer dan een half miljoen langdurig zieken is dit dossier een politieke tijdbom. De staat spendeerde vorig jaar 10,8 miljard euro aan ziekte- en invaliditeitsuitkeringen. Volgens De Wever is een striktere aanpak noodzakelijk: wie administratieve verplichtingen niet nakomt, of hardnekkig weigert mee te werken aan re-integratietrajecten, krijgt minder uitbetaald. Hoeveel? Dat blijft voorlopig in de lucht hangen. Maar het signaal is duidelijk: wie ziek is, zal voortaan harder worden aangespoord om te ‘genezen’.
3. Pensioen? Werken tot je erbij neervalt
De wettelijke pensioenleeftijd stijgt naar 66 jaar, wie eerder wil stoppen, zal dat financieel voelen. De zogenaamde ‘malus’ betekent dat het pensioen lager zal uitvallen voor wie te vroeg de handdoek in de ring gooit. Daarnaast wordt het aantrekkelijker om langer te werken, met bonussen als beloning.
Voor beroepen zoals militairen en spoorwegpersoneel, die nu nog op hun 55ste mogen stoppen, gaan de regels op de schop. Alleen voor brandweermannen, politie en andere ‘actieve diensten’ blijft een uitzonderingspositie mogelijk.
4. Pensioenkloof dichten: ambtenaren in het vizier
Het royale ambtenarenpensioen? Dat lijkt verleden tijd. De Wever wil de berekening van die pensioenen in lijn brengen met die van werknemers. Nu worden de laatste tien loonjaren meegenomen voor ambtenaren, terwijl werknemers het moeten doen met het gemiddelde van hun hele loopbaan. Een ander doelwit is de zogenaamde perequatie, waarbij ambtenarenpensioenen meestijgen met loonsverhogingen. Het schrappen daarvan zou miljarden besparen.
Daarnaast komen er besparingen op de pensioenen van langdurig zieken. Wie langer dan een jaar ziek is, bouwt minder pensioenrechten op. Resultaat? Lagere uitkeringen in de toekomst.
5. Minimumpensioen: drempel verhoogd
Het minimumpensioen blijft niet gespaard. Onder Vivaldi werd al beslist dat je 20 jaar effectief moet gewerkt hebben om recht te hebben op het minimumpensioen. De Wever verhoogt die lat naar 35 jaar. En dan gaat het niet zomaar om gepresteerde periodes, maar wel om 35 jaar met minstens 156 gewerkte dagen per jaar. Kort samengevat: minder mensen zullen het volledige minimumpensioen van 1.700 euro ontvangen.
6. Overlevingspensioen: maximaal twee jaar steun
Weduwen en weduwnaars krijgen vandaag een levenslang overlevingspensioen, maar dat systeem is volgens De Wever onhoudbaar. Binnenkort zou dat beperkt worden tot twee jaar, waarna je volledig op eigen benen moet staan. Het idee is dat de uitkering volledig combineerbaar wordt met andere inkomsten, zodat werken aantrekkelijk blijft. Maar het schrappen van dit vangnet kan velen in de financiële problemen duwen.
7. Leefloon: strengere eisen en alternatieve betalingen
Het leefloon, dat jaarlijks 2 miljard euro kost, wordt grondig hervormd. De Wever stelt voor om de voorwaarden aan te scherpen: wie minder dan vijf jaar in België verblijft, krijgt geen recht meer op een leefloon. Voor wie wel in aanmerking komt, zal een deel van de steun mogelijk in voedselcheques worden uitbetaald. Daarnaast zullen leefloners verplicht worden om inspanningen te leveren, zoals het leren van de taal of actief zoeken naar werk.
8. Migranten en pensioenen: hardere regels
Wie naar België komt, zal niet langer onmiddellijk aanspraak kunnen maken op sociale voordelen. Zowel leefloners als pensioengerechtigden moeten minstens vijf jaar in België gewoond hebben om steun te ontvangen. Voor een volledig pensioen moet je zelfs 40 jaar in het land verblijven.
Een forse knip of een harde breuk?
De plannen van De Wever zijn ambitieus en vooral controversieel. Voorstanders noemen ze noodzakelijk om de financiële toekomst van het land veilig te stellen. Critici waarschuwen echter voor de sociale impact, vooral op de meest kwetsbare groepen. Niet iedereen is het eens met de methode om het geld te gaan zoeken, bij wie het niet heeft.
(Foto: Philip Reynaers/Photo News)
