Dat Donald Trump opnieuw de sleutels van het Witte Huis in handen heeft, lijkt voor mainstream media een horrorverhaal. Terwijl de pers in ons land Donald Trump verketterde, koos de Amerikaanse kiezer anders. Want wat wilde de Amerikaan nu echt? Spoiler alert: een stevige hervorming, weg met overheidsbetutteling en censuur.
De overheid in krimpmodus
In de VS lijkt er een duidelijke boodschap: de overheid is te groot, te aanwezig, en vooral, te bemoeizuchtig. In elk aspect van het leven van de gemiddelde Amerikaan komt ‘Big Brother’ wel een keer om het hoekje kijken. De coronapandemie zette die staatsmacht in overdrive, en veel Amerikanen hebben het gevoel dat ze in een testversie van een dystopische film zaten. Trump beloofde een soort politieke snoeischaar: minder overheid, meer vrijheid. Een gedurfde belofte die inspeelt op het idee dat de staat niet alles in hun leven hoeft te dicteren. Die boodschap sloeg duidelijk aan, en dit was een van de belangrijkste redenen waarom hij aan de top terugkeert.
Bij ons? Hier gebeurt precies het omgekeerde. Hoe strenger, hoe beter, lijkt het devies te zijn. Elke wet die ons nóg wat extra ruimte ontneemt, wordt met open armen ontvangen in de parlementaire wandelgangen. Ook voor onze mainstream media lijkt minder staatsinvloed eerder een nachtmerrie dan een droom. Maar daar denken de Amerikanen dus net even anders over.
De staat als hoeder van moraliteit? Nee, bedankt.
Of je nu een uitgesproken opinie hebt of liever een wat nuchtere kijk op zaken houdt: in de VS neemt men het op tegen een staat die als moraalridder wil optreden. De staat als grote scheidsrechter van wat goed en fout is – vooral op sociaal en politiek vlak – valt bij veel Amerikanen niet in goede aarde. Het opgeheven vingertje, dat wordt dan ook niet erg gewaardeerd. Trump heeft de Amerikaanse kiezer overtuigd dat de staat zich vooral moet richten op bestuurlijke taken en zich beter niet inlaat met moraallesjes en eenheidsdenken.
Hier in België lijkt het meer op een catechese van de staat, mét hulp van de pers. Het politiek correcte narratief dat met de nodige kracht en overtuiging door de gesubsidieerde media wordt verspreid, wordt amper in vraag gesteld. En met factcheckers die zowat alles door hun filters halen, weten we ook dat elke afwijkende mening een muur van kritiek kan verwachten. Censuur, maar dan zonder het label. Alleen is die aanpak bij de gemiddelde Amerikaan inmiddels goed voor een allergische reactie.
Censuur in de vrije media: de feiten of de feiten?
En dan die fameuze ‘factcheckers’. In de Verenigde Staten worden ze net als bij ons, om het zachtjes uit te drukken, steeds minder als neutraal beschouwd. De perceptie dat de mainstream media zich verenigen om de Amerikaanse kiezer hun narratief door de strot te duwen, is groot. En Trump speelde perfect in op die kritiek. Zijn overwinning symboliseert een afkeer van censuur, zoals op Facebook, waarop het al dan niet verzonnen narratief de waarheid is en al de rest gecensureerd dient te worden. Als Trump inderdaad de koers kan wijzigen, kan dit wel eens het einde zijn van de almachtige factchecker en de opkomst betekenen van een media-omgeving waarin burgers zonder angst voor repressie hun mening kunnen uiten.
Hier in ons landje wordt alles nog steeds vrolijk gekleurd voorgeschoteld. Onze mainstream media verheffen zichzelf tot moreel baken en geven zonder schroom een politiek gekleurde draai aan de feiten. Zo wordt elke politieke vernieuwing in de kiem gesmoord, en lijkt elke stem voor verandering door ‘neutrale’ kanalen stilletjes de mond gesnoerd te worden. Het feit dat ook bij ons de media nog steeds zwaar leunt op subsidies, zorgt ervoor dat de berichtgeving netjes in het gelid blijft, netjes op kleur gecodeerd en braaf volgens de partijlijn.
Een nieuwe weg of een illusie?
Het ziet er dus naar uit dat Amerika – voor het eerst in jaren – écht zin heeft in een radicale koerswijziging. Of de Amerikanen nu echt hun zin gaan krijgen, is natuurlijk de vraag. Maar de boodschap is luid en duidelijk: geen zin meer in een paternalistische overheid die tot in de kleinste hoekjes van je leven aanwezig is en die beslist wat je wel en niet mag zeggen, doen of denken.
Misschien hebben wij in Europa ook een duwtje nodig om te beseffen dat een staat niet alles hoeft te controleren en dat pers niet gelijkstaat aan voorgeprogrammeerde waarheid. Tot dan blijft de discussie open, en zullen we wellicht nog vaak naar onze Amerikaanse vrienden kijken om te zien hoe het ook anders kan. Trump als symbool van die verandering? Daar zijn we hier misschien nog niet helemaal klaar voor, maar de Amerikaanse kiezer alvast wel.
Nog een wrange noot: nadat we gisteren dit artikel over Trump deelden, kregen we alweer een shadowban van jewelste op Facebook...
