Macron wilde daadkracht uitstralen, maar kreeg vooral verdeeldheid te zien. Waar Europese leiders het wel over eens waren? Dat de defensiebudgetten de hoogte in moeten.
De Franse president Emmanuel Macron probeerde maandagavond de Europese kopstukken op één lijn te krijgen over een explosieve vraag: moeten Europese troepen straks de vrede gaan bewaken in Oekraïne? De bijeenkomst, die halsoverkop werd georganiseerd, bracht leiders van Duitsland, het VK, Nederland, Denemarken, Italië, Polen en Spanje samen in het Elysée. Ook NAVO-baas Mark Rutte, barones Ursula von der Leyen en Raadsvoorzitter Antonio Costa schoven mee aan tafel. Onze eigen Bart De wever mocht thuisblijven.
Het clubje van Macron wilde de Europese rol in de onderhandelingen met Rusland scherpstellen, maar verder dan de centjes kwamen ze niet. De (zogenaamde) top eindigde met een patstelling over vredestroepen, maar wel een unanieme roep om meer defensie-uitgaven. We kunnen ons voorstellen dat ze in het Kremlin een feestje hebben gebouwd.
Brussel buitenspel, Macron in actie
Het was een pijnlijke vaststelling: toen Washington vorige week aankondigde dat het vredesonderhandelingen met Rusland wilde versnellen, zat Europa niet eens mee aan tafel. Macron zag zijn kans om zich als de grootste Europese leider te ontpoppen en schoot in actie. “Europa moet tonen dat het geen tweederangsfigurant is”, klonk het bij een diplomatieke bron. De Franse president wilde eenheid uitstralen, maar al snel werd duidelijk dat er over de kernvraag — Europese troepen op Oekraïens grondgebied — géén consensus was. Bovendien was niet iedereen uitgenodigd, waardoor je op geen enkel moment van Europese eenheid kon spreken. Misschien was het maar best dat de neuzen van het clubje niet in dezelfde richting wezen.
“Er moet een beslissing vallen: leveren we troepen of niet?” stelde Europakenner Hendrik Vos (UGent) onomwonden. “En hoe gaan we om met Trump? Willen we een volgzaam Europa of een continent dat zijn tanden laat zien? Als we hierover geen eenduidig signaal geven, worden we politiek afgeserveerd.”
VK en Frankrijk wél bereid, Polen en Duitsland zeggen nee
Macron zelf liet verstaan dat Frankrijk bereid is om troepen te sturen. Ook de Britse premier Keir Starmer was daar niet op tegen, op voorwaarde dat de VS alsnog zou ingrijpen bij een escalatie. Zonder Amerikaanse rugdekking, zo klinkt het in Londen, heeft een Europese vredesmacht weinig zin.
In Nederland zou ook premier Dick Schoof zich open hebben gesteld voor de optie, al ligt dat politiek gevoelig met Wilders’ PVV in de buurt. De Belgische defensieminister Theo Francken (N-VA) hield de deur op een kier. “Als er een akkoord is en er duidelijke inzetvoorwaarden zijn, bekijken we welke capaciteiten we kunnen inzetten.” We worden niet uitgenodigd, maar we gaan wel ‘leveren’?
Polen ziet het anders
Aan de andere kant van het spectrum stond Polen. Premier Donald Tusk was resoluut tegen. Ook Duitsland en Spanje zagen troepen sturen absoluut niet zitten. Bondskanselier Olaf Scholz vond het hele debat zelfs “ongepast” zolang er geen concreet vredesakkoord op tafel ligt.
Unaniem: meer wapens, meer miljarden
Waar de Europese leiders wél in koor over spraken? De noodzaak om meer te investeren in defensie. Polen en Duitsland pleitten voor soepelere begrotingsregels, zodat militaire uitgaven boven de NAVO-norm van 2 procent van het bbp niet in de EU-budgetcontroles worden meegerekend. “Er zijn miljarden beschikbaar, en die moeten we mobiliseren”, stelde Tusk.
Ook de Deense premier Mette Frederiksen waarschuwde dat Europa zich geen illusies mocht maken: “Er is geen enkel signaal dat Moskou vrede wil. We moeten onze militaire paraatheid opvoeren.”
Een pijnlijke sisser
Macron sloot de bijeenkomst af met een pleidooi voor “een duurzame vrede met sterke veiligheidsgaranties.” Zelensky, die telefonisch werd bijgepraat, steunde die visie volledig. “Een fragiel staakt-het-vuren zou enkel een valstrik van Rusland zijn, de opmaat naar een volgende oorlog.”
En nu?
Macron wilde met zijn wilde actie eenheid uitstralen, maar zond een signaal van zwakte en verdeeldheid de wereld in. De vraag hoe het komt dat Europa totaal geen plan heeft, wordt niet gesteld. Een geheim onderonsje bleek nets iets makkelijker. De VS mag gewoon gaan onderhandelingen met Rusland. De Europese Unie schaart zich lekker makkelijk achter hogere defensie-uitgaven, maar blijft politiek verdeeld over hoe ver ze wil gaan in Oekraïne. De grote test komt wellicht pas wanneer Washington zijn kaarten echt op tafel legt. En tegen dan is het maar de vraag of Europa nog een stem heeft die gehoord wordt.
(Foto: 00695445/Bestimage/Photo News)
