Race tegen de klok na 5.600 uur discussiëren.
De federale deurenkomedie zou - volgens de hoofdrolspelers - aan haar laatste hoofdstuk zijn begonnen. Nog een paar schuine grappen en we hebben een regering. Dat is het plan. Doch, na 233 dagen knabbelen en babbelen, duikt plots een probleem op waar ze niet van wisten dat het zo’n groot probleem zou zijn: de automatische loonindexering. Onze politici zijn met hun karavaan neergestreken in het kasteel van Hertoginnedal om aldaar het probleem op te lossen. De gesprekken draaien volgens analisten om meer dan alleen cijfers en komma’s – ze raken aan de kern van wat deze Arizona-coalitie moet vertegenwoordigen: ambitie, hervorming, en vooral, compromis.
Een hobbel die maar blijft groeien
Arizona struikelde tijdens haar zwangerschap meerder malen. Aanvankelijk waren het de fiscale hervorming en de meerwaardebelasting die de sfeer verzuurden, nu is de automatische indexering dé splijtzwam te worden. De Wever goot er nog een sausje van azijn bovenop en liet weten dat er “voldoende ambitie” in het regeerakkoord moet zitten. “Anders heeft het geen zin om een regering te vormen.”
De automatische indexering - die ervoor zorgt dat lonen en uitkeringen meegroeien met de inflatie - zou volgens De Wever op de schop moeten. Doch, dat voorstel stuit op keihard verzet van Vooruit en CD&V. Vooral Vooruit - dat zichzelf ziet als de hoeder van de koopkracht - is het duidelijkst: “Aan de index raak je niet.”
Wat ligt er precies op tafel?
In de meest recente nota van De Wever blijft de automatische indexering behouden, maar wordt de berekening aangepast. Waar nu nog de gemiddelde inflatie van vier maanden wordt gehanteerd, zou dat voortaan een twaalfmaandelijks gemiddelde worden. Dat lijkt op het eerste gezicht een nuance, maar de impact is aanzienlijk, schrijft ‘De Tijd’.
Een simulatie van het Planbureau toont aan dat werknemers hierdoor in 2025 en 2026 een indexering van 0,5 procent zouden mislopen. Voor iemand met een gemiddeld brutoloon van 4.300 euro betekent dat een verlies van zo’n 20 euro per maand. Voor de privésector zou dit een besparing van 800 miljoen euro opleveren.
De grote pijnpunten zitten echter bij ambtenaren en uitkeringstrekkers. De Wever wil de indexering van ambtenarenweddes beperken tot één keer per jaar, wat tegen 2029 een besparing van 293 miljoen euro zou opleveren. Sociale uitkeringen zouden nog harder getroffen worden: leeflonen en langdurige werkloosheidsuitkeringen zouden zelfs volledig buiten de indexering vallen, wat nog eens 342 miljoen euro moet opleveren.
De tegenwind van Vooruit en CD&V
Vooruit ziet deze hervormingen als een regelrechte aanval op de koopkracht van de gewone Belg. “Dit is onze corebusiness,” roepen de socialisten. “Je vraagt de N-VA toch ook niet om onderwijs te herfederaliseren?” Ook CD&V reageert geïrriteerd. Sammy Mahdi, partijvoorzitter, liet weten dat “de werkende mens niet de dupe mag zijn.”
Het verzet van Vooruit wordt gevoed door een groter wantrouwen. De sossen eisen garanties dat de geplande meerwaardebelasting en de strijd tegen fiscale en sociale fraude voldoende inkomsten zullen genereren. Zonder die garanties blijft elke besparing op de index voor hen een stap te ver.
Werkgevers versus werknemers
De werkgeversorganisaties juichen de plannen van De Wever dan weer toe. In tijden van hoge inflatie leidt de automatische indexering tot stijgende loonlasten, waardoor bedrijven het financieel moeilijk krijgen. Een hervorming zou hen meer ademruimte geven. Voor hen is het een kwestie van economische noodzaak.
Maar de werknemersorganisaties en vakbonden zien dit heel anders. Zij vrezen dat deze hervormingen de koopkracht van de gemiddelde Belg zullen aantasten, vooral in een tijd waarin de energiekosten nog steeds torenhoog zijn. “Een nieuwe inflatieopstoot is altijd mogelijk, en mensen moeten dan correct gecompenseerd worden,” klinkt het bij Vooruit.
Knabbel en Babbel
De onderhandelingen in Hertoginnedal worden doorspekt met dreigementen en ultimatums. De Wever heeft al meermaals laten verstaan dat hij ermee kapt als de gesprekken op niets uitdraaien. Maar de formateur zal niet zomaar plooien. Zijn voorstel om de lasten op arbeid met 4,6 miljard euro te verlagen via een taxshift, zou werknemers uiteindelijk meer opleveren dan ze verliezen door de indexhervorming. Maar zelfs dat doet de gemoederen niet bedaren. Zal De Wever erin slagen om voor vrijdag een akkoord te bereiken? Als de onderhandelingen mislukken, is een nieuwe politieke crisis feit. Nu ja, eigenlijk is een politiek crisis een constante in dit land met 6 regeringen en drie talen.
(Foto: Philip Reynaers/Photo News)
