De Nederlandse Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft het jaarrapport 2022 gepubliceerd. Dat is ook voor ons land interessant en relevant.
De dienst maakt zich grote zorgen over de aanvallen op de democratische rechtsorde. Die omvat het politieke en juridische systeem van Nederland (en andere landen,red.), de manier waarop overheid en burgers met elkaar omgaan én de manier waarop burgers met elkaar omgaan. Daarbij horen onder meer grondrechten, vrijheden en de scheiding der machten.
De AIVD: “Rechts-extremisten, links-extremisten en anti-institutionele extremisten hebben dan wel verschillende lezingen over de rol van de overheid – ze zien die respectievelijk als marionet van een ‘joods complot’, onderdeel van het ‘kapitalistisch, autoritair systeem’, of ‘een elite die van Nederland een totalitaire staat wil maken’.”
“Maar op hun eigen manier en in hun eigen mate verspreiden ze elk de ondermijnende boodschap dat je de overheid en andere democratische instituties niet kunt vertrouwen. Sommige landen, zoals Rusland, buiten soms het wantrouwen tegen democratische instituties uit en dragen bij aan maatschappelijke onrust in het Westen.”
De AIVD bestempelt anti-institutioneel extremisme om twee redenen als gevaarlijk. De NOS: “Volgens de dienst ligt enerzijds het risico op de loer dat mensen die in de theorieën geloven uiteindelijk geweld zullen plegen en goedpraten. Als voorbeeld noemt de inlichtingendienst plannen voor een aanslag op premier Rutte, waarvoor vorig jaar mensen werden gearresteerd. Aan de andere kant kunnen zulke complotten ervoor zorgen dat het vertrouwen in bijvoorbeeld de politie, de rechterlijke macht en het overheidsbestuur en de media in de samenleving afneemt.”
"De AIVD ziet dat aanjagers een eigen draai geven aan gebeurtenissen in het nieuws, en zo het narratief blijven herhalen", staat in het rapport. "Aanvankelijk richtten ze zich vooral op de coronamaatregelen. Nadat dat meeste daarvan waren afgeschaft, daalde het aantal aanhangers tijdelijk. Inmiddels komen de klimaatcrisis, stikstof en de oorlog in Oekraïne meer aan bod."
De dienst waarschuwt dat aanhangers van complottheorieën een parallelle samenleving willen optuigen, met een eigen munteenheid en eigen rechtspraak. Doordat er continu nieuwe thema's bij komen, vreest de AIVD dat dit ook op lange termijn een probleem zal blijven.
In bredere zin rept de AIVD tot slot over een "optelsom van dreigingen". De inlichtingendienst constateert dat bepaalde dreigingen elkaar in Nederland versterken. De NOS: “Zo kwam rechts-extremisme eerder op in reactie op aanslagen door terreurgroep IS. Verharding op rechts kan op zijn beurt weer leiden tot verharding onder linkse extremisten.”
foto: FaceMePLS - wikipedia
