Van Quickenborne: “Straffeloosheid troef.”
Een celstraf is een celstraf, toch? Niet als het van Justitie afhangt. De heilige graal van voormalig minister Van Quickenborne – élke veroordeelde met een celstraf achter de tralies – dreigt alweer in de prullenmand te verdwijnen. Want de gevangenissen zitten vol. En dus komt de enkelband opnieuw uit de kast voor wie minder dan drie jaar krijgt. Want tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren (Elsschot).
Van harde aanpak naar zachte slippers
Het klonk destijds als een stoere belofte van een liberale luchtgitarist: wie veroordeeld werd tot een celstraf, zou die ook effectief uitzitten. Van Quickenborne gooide de deur dicht voor straffeloosheid en rekende af met het oude systeem waarin kortgestraften zelden de gevangenis zagen. Zijn beleid werd met de nodige bombarie ingevoerd in september 2023. Het zou zo'n 600 extra gevangenen opleveren, maar geen probleem met nieuwe gevangenissen en detentiehuizen als opvangnet. Wir zouden das wel schaffen, niet waar Quickie?
Fast forward naar vandaag: de detentiehuizen laten op zich wachten, de gevangenissen zitten propvol en de 12.000-gedetineerden-grens is al lang overschreden. De directie van het Gevangeniswezen trok eind vorig jaar zelfs aan de alarmbel: er waren wachtlijsten nodig. En dus komt de FOD Justitie met een ‘oplossing’ in een vertrouwelijke nota van 17 pagina’s. Conclusie is pijnlijk: het systeem van Van Quickenborne heeft zichzelf klemgereden en moet op de schop.
Enkelband: back in business
Justitie stelt simpelweg voor om terug te gaan naar het oude systeem. Wie een celstraf van minder dan drie jaar krijgt, mag opnieuw thuis gaan zitten met een enkelband. Want volgens Justitie werden er bij de oorspronkelijke berekeningen “telfouten” gemaakt. Tiens, dat ze daar nu pas achter komen, alsof het allemaal een klein rekenfoutje was.
Minister Verlinden (CD&V) wil officieel niet reageren, al zal ze het probleem wel ernstig nemen. Ze besprak de nota alvast met de FOD Justitie, het gevangeniswezen, de top van de hoven en rechtbanken en – niet onbelangrijk – de deelstaten. Die laatste mogen namelijk opdraaien voor de financiering van de (dure) enkelbanden.
Exit penitentiair verlof?
Ook het verlengd penitentiair verlof zit op de schop. Dat werd onder Koen Geens (CD&V) tijdens de coronacrisis ingevoerd om plaats te maken in de overvolle gevangenissen. Gedetineerden mochten gewoon een paar weken naar huis, vaak zonder controle. Ook vandaag wordt de maatregel nog steeds toegepast: wie nog zes maanden heeft uit te zitten, krijgt gewoon ‘verlof’. Maar volgens de FOD Justitie kan dat niet langer. De wet laat immers maar maximaal drie dagen toe.
Van Quickenborne reageert: “Straffeloosheid troef”
En hoe reageert de man die dit allemaal wilde veranderen? Vincent Van Quickenborne heeft zijn luchtgitaar over de haag gegooid en is tegenwoordig parlementslid. Hij is niet mals: “Arizona staat nog maar net in de steigers en men kiest alweer voor straffeloosheid.” Van aan de zijlijn is het net iets makkelijker, natuurlijk.
De cirkel is rond: na jaren debatteren en beloven, belanden we weer bij af. Gevangenissen blijven overvol, veroordeelden ontspringen de dans en de enkelband viert zijn comeback. De harde aanpak was een kort leven beschoren.
