Betalen of hangen.
Truong My Lan, de voormalige topvrouw van het Vietnamese vastgoedconglomeraat Van Thinh Phat (VTP), is ook in beroep veroordeeld tot de doodstraf. Haar misdrijf? Het orkestreren van een financiële fraude van ongeziene omvang: 25 miljard euro, een bedrag dat groter is dan de beurswaarde van de meeste Vietnamese banken. Toch gloort er een sprankje hoop voor de gevallen vastgoedmagnaat. Als ze erin slaagt om 8,5 miljard euro terug te betalen – ruwweg drie kwart van het verduisterde bedrag – kan de doodstraf omgezet worden in levenslang.
Een schaakspel met levens als inzet
De zaak, die wordt gezien als het grootste financiële schandaal in de geschiedenis van Vietnam, heeft het hele land op zijn kop gezet. Truong My Lan, nu 68, gebruikte jarenlang een ingenieus netwerk van frauduleuze obligaties via de Saigon Commercial Bank (SCB) om miljarden dollars weg te sluizen. Diezelfde SCB, voor meer dan 90 procent in handen van haar conglomeraat, stond aan de basis van haar machtsimperium in Ho Chi Minhstad (het vroegere Saigon).
Lan's financiële escapades deden meer dan alleen zakencijfers opschudden. Toen haar arrestatie in 2022 bekend werd, brak er een bankrun uit onder bezorgde depositohouders van SCB. Tienduizenden spaarders zagen hun zuurverdiende geld verdampen. De schaal van de oplichterij veroorzaakte zelfs zeldzame openbare protesten – iets wat in het autoritaire Vietnam amper wordt getolereerd.
“Ik wil terugbetalen”
Voor de rechtbank toonde Lan zich nederig, of beter gezegd, strategisch. “Ik denk alleen maar aan het terugbetalen van mijn schuld aan de centrale bank en het Vietnamese volk,” verklaarde ze. Maar die woorden moeten nu omgezet worden in daden, en vooral in geld – veel geld. Met 8,5 miljard euro als losgeld voor haar leven, blijft de vraag wie bereid is dat bedrag op tafel te leggen voor een vrouw die zoveel vertrouwen heeft geschonden.
Anticorruptiecampagne of politieke zuivering?
Lan’s val vindt plaats tegen de achtergrond van een agressieve anticorruptiecampagne onder leiding van de inmiddels overleden secretaris-generaal van de Communistische Partij, Nguyen Phu Trong. Deze operatie, lokaal bekend als de “oven die corruptie uitbrandt”, heeft diepe sporen nagelaten in alle lagen van de samenleving. Hoewel het regime deze zuiveringen promoot als een noodzakelijk kwaad om Vietnam's imago als internationale toeleveringshub te beschermen, zien critici het vooral als een machtsstrijd binnen de partijtop.
Het proces van Truong My Lan is een van de meest spraakmakende rechtszaken binnen die campagne, en benadrukt hoe wijdverspreid en verstrengeld corruptie in Vietnam is. De vastgoed-, obligatie- en banksector van het land staan door haar fraude op instorten, op een moment dat internationale bedrijven zoals Apple en Samsung hun pijlen richten op Vietnam als productiehub.
Doodstraf voor financiële misdrijven: uitzonderlijk maar effectief?
Hoewel Vietnam bekendstaat om het wijdverspreid toepassen van de doodstraf voor misdaden als moord en drugshandel, is een dergelijke straf voor economische misdrijven uiterst zeldzaam. Lan’s geval dient dan ook als een duidelijk signaal: zelfs de rijksten en machtigsten zijn niet onaantastbaar.
Of de straf daadwerkelijk uitgevoerd zal worden, blijft onzeker. De combinatie van een internationaal waakzame zakelijke elite en een regering die probeert zijn economische imago op te poetsen, zou wel eens in haar voordeel kunnen werken. Toch blijft haar lot in de handen van een rechtssysteem dat even onvoorspelbaar is als de stormachtige Vietnamese politiek.
De ultieme vraag: wie betaalt de prijs?
Voor Truong My Lan is de inzet niet alleen haar vrijheid, maar ook haar leven. Met 8,5 miljard euro als letterlijk levensreddend bedrag, rest haar slechts één keuze: schulden inlossen en hopen op gratie. Ondertussen kijken de tienduizenden slachtoffers van haar fraude toe, in de hoop dat rechtvaardigheid zal zegevieren, al dan niet met de galg als symbool van wraak.
