In een boekje dat ik ooit zelf schreef (Circus Media), stelde ik dat het medium niet zo belangrijk is, maar wel de journalist. Concreet lees ik liever een stuk van een goede journalist in een slecht medium dan omgekeerd.
VRT-journalist Luc Pauwels (1966) is daar een mooie illustratie van. Pauwels schrijft wel geen stukken, maar hij maakt reportages. Hij heeft ook een atypisch profiel voor een journalist.
Pauwels deed immers van januari 1993 tot oktober 1995 onderzoek naar IT-toepassingen voor taallaboratoria aan de FUCaM. Vervolgens werkte hij vijf jaar als onderzoeker en adviseur aan de KULeuven. Pas in maart 2000 ging hij aan de slag als journalist bij de VRT. In 2012 schreef hij met Wim Van den Eynde het boek De keizer van Oostende en werd daarvoor een tijdje onterecht op non-actief gezet door de VRT.
Pauwels stelt nu in zijn nieuwe boek opnieuw kritische vragen, meer bepaald over de coronacrisis en de grote rol van de dansende viroloog.
Pauwels in Humo: “We waren niet kritisch genoeg. Dat is de belangrijkste fout die we blijven maken. Politicoloog Stefaan Walgrave heeft in het eerste coronajaar de journaals van de VRT en VTM doorgelicht. Twee derde van de berichtgeving ging over corona. We zaten in een tunnelvisie, één frame domineerde en er kwamen te weinig diverse stemmen aan bod. 'Voor even leek het nieuws op dat van Rusland of China,' concludeerde hij.”
“De pandemie was nieuw en ingrijpend voor iedereen. Maar Marc Van Ranst wist ook perfect hoe hij ons kon sturen en manipuleren. Een jaar voor de uitbraak van de pandemie legde hij op een wetenschappelijke bijeenkomst in Londen zijn communicatiestrategie bij een gezondheidscrisis uit. 'Wees overal present in de media,' zei hij. 'Je sluit een akkoord met hen dat je alles zult vertellen en altijd je telefoon opneemt. Dan kun je het hele veld bestrijken en gaan ze niet naar alternatieve stemmen zoeken.' Die strategie heeft fantastisch gewerkt.
"Toen de aandacht verslapte, maakte hij zich buitengewoon kwaad over de voorkeursbehandeling van voetballers, die wekelijks werden getest, maar elkaar knuffelden na elke goal. Zo haalde hij opnieuw de voorpagina's. In Londen gaf hij dat voorbeeld al, een jaar eerder! Tijdens de Mexicaanse griep van 2009 had hij dezelfde truc toegepast. Maar ik verwijt hem dat niet. Zijn job is mensenlevens redden, die pandemie onder controle krijgen. Het is zijn goed recht om de media daarvoor te gebruiken. Maar het is ónze taak om tegengas te geven.”
“In de eerste golf zeiden Van Ranst en andere virologen dat we geen mondmaskers nodig hadden. Dat gaf 'een vals gevoel van veiligheid en leidde tot risicogedrag'. Stel je voor dat ze hetzelfde hadden gezegd over condooms in de strijd tegen aids. Samen met Tom Van de Weghe heb ik een aflevering van 'Pano' gemaakt over de vernietiging van de strategische voorraad mondmaskers die ertoe leidde dat er een dramatisch tekort was en zorgverleners onbeschermd moesten werken. We zeiden tegen Van Ranst: 'U hebt een leugen om bestwil verkocht. U wilde een stormloop op mondmaskers voorkomen, waardoor er nóg minder zouden zijn in de gezondheidszorg. Dat was een goeie reden, maar geef dat toch toe.' Hij weigerde. Maar waarom zetten dokters die dingen dan al honderd jaar op tijdens operaties? Omdat ze virussen tegenhouden. Iedereen wist dat. Toch schakelden wij onze hersenen uit en gingen we mee in het verhaal van Van Ranst. Na een paar maanden waren mondmaskers toch nodig. Dat begrepen de mensen niet. Zo ontstaan de beschuldigingen over een regimepers.”
Volgens Pauwels hebben de journalisten van de klassieke media uit die zwakke coronaberichtgeving te weinig geleerd van hun fouten. Pauwels tot slot in Humo: “We hebben de vierde golf aangepakt zoals de eerste. En de voorbije weken vlogen we allemaal op de oorlog in Oekraïne, alsof er geen ander nieuws meer was. We bezondigen ons te vaak aan een overdadige focus op één thema.”
