In de afgelopen jaren hebben bedrijven wereldwijd te veel vertrouwen gesteld in de almacht van de overheid. Maar de realiteit is dat overheden opvallend vaak falen. Laten we niet vergeten dat die overheden worden geleid door politici die de afgelopen decennia niet bepaald briljant hebben gepresteerd. De overheid is simpelweg een groep politici waar een aanzienlijk deel van de bevolking het vertrouwen in heeft verloren. En toch heeft het bedrijfsleven de laatste jaren een bijna blind geloof gekweekt in diezelfde overheid.
Zo'n 20 jaar geleden begon de samenwerking tussen industrie, overheid en andere "stakeholders" flink op stoom te komen. Bedrijven waren er niet langer alleen voor hun klanten. Nee, de samenleving moest betrokken worden bij de bedrijfsvoering: eigen medewerkers, maar ook externe partijen die kritisch naar het bedrijf kijken. In een wereld waarin de reputatie van een onderneming steeds belangrijker werd, werd dit een prioriteit.
Tijdens bijeenkomsten met die stakeholders – inclusief vakbonden, NGO's en overheden, vaak georganiseerd door het World Economic Forum (WEF) in Davos – werd de lof gezongen voor de macht van overheden, zowel nationaal als internationaal. De staat werd de ultieme stakeholder, gepositioneerd als de reddende engel die de wereld zou behoeden voor allerlei onheil. Maar dat onheil is nooit opgelost.
Voor mensen als Bill Gates is dat onheil juist een kans. Ze zien de mogelijkheid om hun hippie-idealen uit de tijd van de babyboomers nu eindelijk te realiseren. Ze hebben immers hun "saaie" ouders van de troon gestoten en zijn opgeklommen naar de hoogste posities in de samenleving. Zij gaan nu de wereld redden van watertekorten, virussen, klimaatverandering, racisme en allerlei andere problemen. Met een flinke dosis 'corporate social responsibility' gaan de bedrijven alles oplossen, en de wereld zal hen op de blote knieën bedanken. Dat althans, is het scenario dat je letterlijk kunt lezen in "The Great Reset" van Klaus Schwab.
Schwab denkt dat we allemaal ongelofelijk dankbaar zouden moeten zijn dat de staat ons van de coronadood heeft gered. Hij beweert zelfs dat we nu meer dan ooit in de almacht en goedheid van de overheid geloven dankzij de "fantastisch succesvolle" coronamaatregelen. Maar zo werkt de wereld niet. De regelneverij en de drang naar een quasi-communistische, overgereguleerde samenleving botst frontaal op de falende staat.
Daarnaast heb je nog de recalcitrante mensen, die je tot op zekere hoogte kunt bewegen, maar probeer niet te overdrijven. Want dan gaan markten instorten, economische voorspellingen mislopen en blijkt het uitrollen van nieuwe overheidsmethodes lastiger dan verwacht. Overal obstakels die niemand zag aankomen. Al jaren schuiven de EU-overheden op richting 'degrowth', met ronkende plannen die de wereld zouden redden van haar ondergang. En de industrie? Die volgde braaf, want wie zou de onfeilbare overheid tegenspreken?
Maar nu botsen ze keihard op de realiteit. De voorspellingen komen niet uit, er zijn problemen met de aanvoer van goedkope grondstoffen, China werkt niet mee en komt met concurrerende producten, en de technologie geeft niet de verwachte resultaten. De mathematische modellen? Die zaten er weer eens naast, net als bij de coronacrisis. Politici voelen de pijn van hun fouten amper, want hun stemmenaantal wordt nog gered door propaganda. Maar de financiële markten laten zich niet zo gemakkelijk manipuleren. Daar tellen alleen de harde cijfers.
Geen wonder dat de farma-industrie na corona klappen krijgt, dat de windmolensector in zwaar weer verkeert, de chemische sector afkalft, de woningbouw stagneert, en de auto-industrie aan de alarmbel trekt. De 'corporate social responsibility' is zo ver doorgeschoten dat bedrijven zijn gaan geloven in hun eigen fantasieën. Ze willen zó graag "goed" doen om "populair" te zijn, dat ze zichzelf hebben ondermijnd.
Het is triest, maar momenteel worden veel grote ondernemingen geleid door wereldverbeteraars die met hun hoofd in de wolken zitten. Het wordt tijd dat ze weer met beide voeten op de grond komen, voor hun sectoren helemaal worden afgebroken door de politiek.
