Op 17 oktober 1998 hebben de kranten van VUM (nu: Mediahuis) een primeur: “Bende van Nijvel heeft vijf nieuwe gezichten”. Achteraf gezien een beetje vreemde titel.
Journalist Yves Barbieux die zaterdag: “Er is een tweede reeks robotfoto's klaar van mogelijke leden van de Bende van Nijvel. Normaal verschijnen ze maandag in het opsporingsprogramma Oproep 2020 van VTM.” Barbieux kreeg ze al twee dagen eerder van een ijverige rijkswachter.
“Ze heten voorlopig nummer 12, 15, 19, 20 en 21, de vijf nieuwe gezichten van Bende-verdachten. Net als de eerder vrijgegeven reeks van tien robotfoto's, werden deze vijf gezichten getekend met de hulp van nieuwe getuigen, al dan niet onder hypnose.”
In Jumet wordt dan voortgewerkt aan vergelijkende DNA-analyse. Nadat het lichaam van Paul Latinus (WNP) eerder (tevergeefs) was opgegraven, stonden de onderzoekers op het punt ook Vincent Louvaert op te graven om ook van hem een DNA-staal te kunnen nemen.
Louvaert stierf op 10 november 1983 in Watermaal-Bosvoorde (Brussel) (officieel) aan een overdosis verdovende middelen. Mediahuis: ‘Na zijn overlijden vertelde zijn zus aan een vriend dat haar broer zeer nauw bij de Bende had gestaan en misschien zelfs aan een overval had deelgenomen.”
Louvaert heeft kort voor z'n overdosis ook gezegd tegen zijn vriend-gangster Francis Van Binst dat hij betrokken was geweest bij de nachtelijke moordpartij van de Bende van Nijvel op de parking van het Colruyt-filiaal in Nijvel in de ochtend van 17 september 1983. En een tijdje na de overval op het bedrijf Wittock-Van Landeghem in Temse op 10 september 1983, waar de Bende zeven kogelvrije vesten had gestolen, hadden Louvaert en hij (Van Binst) een kogelvrij vest en wapens naar een rijkswachter in de Ardennen gebracht. Die rijkswachter was de later naar de VS gevluchte Martial Lekeu.
De Bende-speurders willen een DNA-staal van Vincent Louvaert vergelijken met het genetisch materiaal van de daders van de moordende raids. Omdat ze dan rechtstreekse familie van Louvaert hebben gevonden, hoeven ze volgens Mediahuis diens stoffelijk overschot niet meer op te graven.
Het Bende-onderzoek mag dan mischien niet echt vorderen, Justitie is in elk geval woest omwille van de primeur van de kranten van Mediahuis. Dat die primeur eigenlijk in het voordeel is van het onderzoek, lijken ze daar te vergeten. Er wordt zelfs een regelrechte strafexpeditie op touw gezet om de journalist en de rijkswachter te pakken.
“Er zit een mol in ons midden, en we willen die te allen prijze te pakken krijgen,'' aldus de speurders. Spijtig dat ze de moordenaars van de Bende niet 'te allen prijze' willen pakken.
Er kan dan ook in deze 'zwaarwichtige zaak' extreem snel gewerkt worden. Een tiental (!) speurders van die cel Jumet, die dan het onderzoek voert naar de Bende van Nijvel, hebben al op de dag van de publicatie (zaterdagavond dus) huiszoekingen uitgevoerd op de redacties van de kranten Het Nieuwsblad (Mediahuis) én La Lanterne. Ook onderzoeksrechter Jean-Paul Raynal woonde de huiszoekingen bij voor deze ‘zwaarwichtige’ feiten.
De foto's, gemaakt op basis van nieuwe ondervragingen onder hypnose, werden normaal pas maandag voor het eerst getoond in het VTM-opsporingsprogramma Oproep 2020.
De huiszoekingen gebeurden onder leiding van advocaat-generaal Claude Michaux zelf, die het onderzoek naar de Bende-moorden leidt. Dat is natuurlijk makkelijker dan de Bende oprollen.
In 2007 wordt hij procureur-generaal bij het Hof van Beroep. Michaux werd door procureur-generaal Georges Demanet van Bergen speciaal naar Charleroi gedelegeerd om er de Bende-dossiers verder te 'behandelen'. Christian De Valkeneer nam het dossier over van Michaux, nadat deze laatste op pensioen ging.
Bij het Nieuwsblad worden journalist Yves Barbieux en fotograaf Christian Renier ondervraagd. Bij de Franstalige Brusselse krant La Lanterne worden de journalisten Laurent Wilen en Philippe Créteur langdurig op de rooster gelegd. Ook in de privé-woningen van Yves Barbieux en Laurent Wilen hebben de speurders naar bewijzen gezocht over de herkomst van de foto's.
De speurders namen een oud dossier in beslag, alsook een draagbare computer om het bestand ervan na te trekken. Zij noteerden ook de telefoonnummers in het geheugen van de gsm van de journalist. De journalisten beroepen zich op het beroepsgeheim.
De AVBB, de Algemene Vereniging voor Beroepsjournalisten in België, vindt dat de politiediensten moeten ophouden met om de haverklap huiszoekingen te houden op redacties of bij journalisten thuis. “De inval had trouwens niets te maken met de bescherming van het privé-leven of van het onderzoeksgeheim,” zo laat voorzitter Philippe Leruth weten.
“Wij denken niet meteen dat het onderzoek in gevaar is gebracht door de vroegtijdige publicatie van de robotfoto's, maar het gaat om het principe: wij dulden geen lek!'', aldus advocaat-generaal Claude Michaux.
Patrick Dewael (VLD, nu open vld) vindt de ondervragingen een intimidatiemanoeuvre. Geert Bourgeois (VU, nu N-VA) is verbaasd over de hardnekkigheid van het gerecht “een betere zaak waardig”. Hij vraagt zich ook af wat de wettelijkheid is van het gerechtelijke optreden tegen de journalist.
Kamerlid en gewezen minister van Justitie Stefaan de Clerck: “De huiszoekingen moeten vooral als een signaal geïnterpreteerd worden.”
Barbieux van Mediahuis (Het Nieuwsblad/De Gentenaar) wordt later in de rijkswachtkazerne van Jumet opnieuw drie uur lang ondervraagd in verband met de voortijdige publicatie in de krant van de nieuwe robotfoto's van mogelijke leden van de Bende van Nijvel. Het gerecht drong er bij Barbieux op aan dat hijzelf zijn bron zou proberen overtuigen zich kenbaar te maken.
In deze zaak kan Justitie zeer snel werken. De tijd die aan deze zaak wordt besteed, gaat uiteraard niet naar de zoektocht naar de moordenaars van de Bende. Dat wordt wel niet verteld aan de burger.
Enkele dagen later al (dat is zeer snel,nvdr) wordt Barbieux door het parket van Charleroi beschuldigd van heling. Een rijkswachter van de cel-Jumet die de foto's bezorgde, krijgt schending van het beroepsgeheim aangesmeerd. Journalist en rijkswachter zijn net daarvoor nog eens urenlang ondervraagd. De Algemene Vereniging van Beroepsjournalisten spreekt over “een dolle repressie tegen lekken”.
De procureur des konings van Charleroi zei dat de betrokken rijkswachter dan niet meer voor de cel Bende van Nijvel in Jumet werkt. De speurders van de cel zetten hun onderzoek “in strikte geheimhouding” verder, benadrukte het parket van Charleroi.
Belga: “Een wat vreemde ijver, temeer omdat die foto's een lopend onderzoek niet schaden. Integendeel. Ze waren net voor de pers bedoeld, zij het twee dagen later en als exclusieve primeur voor het programma Oproep 2020 van VTM. Een primeur die kennelijk moest worden beschermd.”
De ‘doorbraak’ rond de zaak van de robotfoto’s kwam er nadat het voormalige lid van de onderzoekscel-Jumet - omschreven als Ypsilon - hierover woensdagavond al bekentenissen aflegde. Toch achtte het gerecht in Charleroi het nadien nog nodig Barbieux urenlang op de rooster te leggen, vooraleer hem met zijn tipgever en diens bekentenissen te confronteren. De journalistenbond en politici reageerden gisteren verbolgen over wat zij een ,,regelrechte intimidatie'' noemden.
Hoofdredacteur Pol Van den Driessche (nu N-VA) van Het Nieuwsblad noemt de ondervraging en de gebruikte technieken ongehoord en gewaagt van een overtrokken reactie. ,,Wat voert het gerecht in het schild?'', vraagt Van den Driessche zich terecht af. ,,Waarom zoekt men niet met een zelfde verbetenheid naar de moordenaars van de Bende-overvallen? Komt het het gerecht er, na het conflict met de politiek, alleen maar op aan de pers een lesje te leren?''
Hoofdredacteur Yves Desmet van De Morgen: “Collega Yves Barbieux van de krant Het Nieuwsblad is in staat van beschuldiging gesteld wegens heling. Dat klinkt niet alleen zwaarwichtig, het is het ook, zeker als je weet over welke pietluttige feiten het gaat.”
Eind 1998 schorst minister van Binnenlandse Zaken Luc Van den Bossche (SP, nu vooruit) die rijkswachter 'Ypsilon' van de cel-Jumet voor vier maanden. Eerder werd de man uit de cel gezet en verwezen naar de brigade waar hij vroeger werkte.
De man wordt ervan verdacht dat hij de nieuwe robotfoto's van de Bende van Nijvel naar de media lekte, twee dagen voor het VTM-programma Oproep 2020 die de primeur was toegezegd.
Een vrij uitzonderlijke beslissing, aangezien de minister zich meestal van elke commentaar onthoudt tot het gerechtelijk onderzoek rond is. Vreemd genoeg is het de cel-Jumet die het onderzoek voert naar Yves Barbieux, de journalist die de foto's liet publiceren, en de lekkende rijkswachter. Een cel voert dus het onderzoek naar een lek in de eigen cel. De magistraat die het lek behandelt is dezelfde magistraat die in het Bende-dossier werkt. Dit is België.
In 2003 wordt de zaak dan behandeld. De Brusselse strafrechtbank heeft gerechtsjournalist Yves Barbieux van Het Nieuwsblad en een gewezen rijkswachter vrijgesproken van alle beschuldigingen in het dossier rond de vroegtijdige publicatie van robotfoto's in het kader van het onderzoek naar de Bende van Nijvel.
De rechter oordeelde dat de ex-rijkswachter werd misleid door zijn eigen gedrevenheid en dat de journalist in de uitoefening van zijn job ,,wellicht op een paar tenen had getrapt''.
Gerechtsjournalist Yves Barbieux publiceerde op zaterdag 17 oktober 1998 in Het Nieuwsblad nieuwe robotfoto's in het kader van het onderzoek naar de Bende van Nijvel. Hij had kopies van de foto's gekregen van een rijkswachter van de cel-Jumet die het bendedossier onderzoekt. De tekeningen verschenen dezelfde dag ook in La Meuse-La Lanterne. Ze mochten echter pas twee dagen later voor het eerst aan het grote publiek getoond worden in het opsporingsprogramma Oproep 2020 op VTM.
De dag van de publicatie in de kranten werden huiszoekingen verricht en tal van persmensen verhoord. Enkele dagen later werd de rijkswachter die Barbieux de foto's gaf, in verdenking gesteld van diefstal en schending van het beroepsgeheim, en Barbieux van heling.
Voorzitter Morel sprak de gewezen rijkswachter vrij, oordelend dat het bedrieglijk opzet daarvoor ontbrak. Vervolgens werd journalist Yves Barbieux vrijgesproken van heling van gestolen stukken, gezien de foto's volgens de rechtbank niet werden gestolen. De rechter oordeelde ook dat er geen sprake was van schending van het beroepsgeheim door de ex-rijkswachter. ,,Er is niet aangetoond dat het onderzoek door de publicatie werd geschaad en bovendien blijkt dat zeer onduidelijk was wie wanneer over de publicatie van de foto's zou beslissen.''
De 43-jarige rijkswachter werd destijds geschorst en in 2000 ook ambtshalve met pensioen gestuurd. Die laatste beslissing vecht hij dan aan voor de Raad van State. Voor de publicatie in La Lanterne-La Meuse werd nooit iemand vervolgd.
De Bende van Nijvel zaaide halfweg de jaren tachtig terreur met een reeks bijzonder gewelddadige overvallen op onder meer grootwarenhuizen. Daarbij kwamen 28 mensen om het leven. De daders werden nooit gevat.
Veertien jaar zocht onderzoeksrechter Jean-Paul Raynal naar de Bende van Nijvel. Hij legde in alle stilte zijn mandaat neer. Eigenlijk gedwongen, zegt Raynal. "Daardoor was het geen keuze met mijn hart, wel met mijn hoofd." Jean-Paul Raynal wroette de veertien jaren in het dan 1,2 miljoen bladzijden dikke onderzoeksdossier naar de Bende van Nijvel, de gangsters die 28 doden maakten bij een hele reeks overvallen. "Hoewel ik veertien jaren keihard in dat onderzoek heb gewerkt, heb ik het helaas niet kunnen oplossen. Maar dat betekent niet dat ik slecht werk leverde", vertelt Raynal. Jean-Paul Raynal was 1997 tot 2011 als onderzoeksrechter verantwoordelijk voor dit dossier. Hij werd in 2011 opgevolgd door Martine Michel. Raynal was bang dat psychologe Danièle Zucker met haar methodes het raadsel zou ophelderen. Raynal: "Als zij het vindt, gaan de mensen het ons nooit vergeven dat wij het al die jaren nooit gevonden hebben."
Yves Barbieux stopt dit jaar als journalist.
