Een paar jaar geleden werd ik als getuige opgeroepen in een merkwaardige zaak. Een bekende Vlaming voelde zich in zijn kruis getast door een - nochtans evenwichtig en gefundeerd - stuk in een magazine van DPG Media. De journalist van dat stuk had mij om uitleg gevraagd bij dat stuk en vroeg meer bepaald financiële duiding bij de cijfers van de vennootschap van die BV.
Ik moest me als getuige verantwoorden bij de politie. Dat waren zeer vriendelijke mensen (geen cynisme hier). De man kende me van mijn boek over fraude (Van Halewyck) en verontschuldigde zich voor de uitnodiging. We konden het goed met elkaar vinden en snel bleek dat we een gemeenschappelijke trek hadden: de snelheidsbeperkingen - bijvoorbeeld 50 km/uur - worden door ons strikt nageleefd.
Ik stelde de vriendelijke rechercheur gerust en zei dat hij enkel zijn werk deed. De BV had immers klacht ingediend bij de onderzoeksrechter waardoor een onderzoek nodig was. Uiteraard werd dat onderzoek snel geseponeerd. De journalist die het stuk schreef wist wat hij schreef, anders had hij ook niet naar mij gebeld.
De sympathieke rechercheur vertelde me ook dat ze bij de politie te weinig mensen hebben die de financiële stromen van fraudeurs, oplichters en criminelen in kaart kunnen brengen. Ik vertelde hem dat er in de journalistiek te weinig redacteurs zijn die een balans kunnen lezen. Daar is het dus het zelfde probleem. Misschien kan Ben Weyts daar eens op inzetten?
Uiteindelijk is het kaalplukken van die criminelen de beste manier om ze aan te pakken. Een geloofwaardig verhaal dat over JPVR de rond deed, is dat een deel van zijn vermogen op Zwitserse rekeningen staat en dus onbereikbaar was en is voor de overheid.
Financieel rechercheren is ook volgens onderzoeksrechter Theo Byl en zijn collega’s meer dan ooit het instrument om bepaalde vormen van criminaliteit te bestrijden. Hij heeft onlangs een zeer interessant boek hierover geschreven.
“Sinds de opgang van het buitgericht rechercheren, het tot stand komen van de kaalplukwet en de oprichting van het Centraal Orgaan voor de inbeslagneming en de Verbeurdverklaring (COIV), kwam er een op voornamelijk Europese Kaderwetten en Richtlijnen geïnspireerd wettelijk kader tot stand. Het huidige kader bevat in elk geval voldoende tools die een verregaande voordeelsontneming mogelijk maken.”
Financieel rechercheren is echter meer dan een voordeelsontneming proberen bereiken. Het omvat ook het in beeld brengen van geldstromen, het inzicht verwerven in fraude en het in kaart te brengen van netwerken, om uiteindelijk tot een ontmanteling van die structuren te komen. Op die manier kan het immers een antwoord bieden op de georganiseerde criminaliteit.
Theo Byl is afdelingsvoorzitter en onderzoeksrechter bij de rechtbank van eerste aanleg Antwerpen, afdeling Mechelen.
