In een recent stuk in National Review - Why the Russians are struggling - wordt ook ingegaan op de militaire strategie van Rusland. De consensus vandaag is immers dat de opmars van Rusland in Oekraïne trager verloopt dan verwacht.
Er wordt in het artikel terecht gewezen op de basishypothese dat alles moeilijk is in oorlog. “Het is ook extreem lastig om een leger bevoorraad te houden terwijl je onderweg bent. Wat von Clausewitz 'wrijving' (frictie) noemde, omhult het slagveld. 'Wrijving', schreef Clausewitz, 'is het concept dat werkelijke oorlog onderscheidt van oorlog op papier'. In gevechten is wrijving wat 'zelfs het eenvoudigste moeilijk' maakt. We moeten dus niet verbaasd zijn dat sommige Russische eenheden bijna geen voorraden meer hebben. Wat wel verrassend is, is de omvang van de schijnbare logistieke problemen van de Russen.”
De auteur van het stuk verwijst naar beelden van Russische tanks die werkeloos langs de weg staan omdat ze zonder brandstof gevallen zijn. De auteur gaat ervan uit dat die beelden waarheidsgetrouw zijn, wat niet altijd een evidentie is.
Von Clausewitz analyseerde de verpletterende nederlaag door het Franse leger onder leiding van Napoleon bij Jena en Auerstedt (1806). Het Pruisische leger (voorlopers van de Duitsers) richtte een commissie in die moest onderzoeken hoe het zich moest gaan aanpassen om succesvoller te worden. Deze commissie, onder leiding van generaal Gerhard von Scharnhorst (1755-1813) en met die bekende Carl von Clausewitz (1780-1831), kwam tot de conclusie dat de Pruisen weliswaar dapper hadden gevochten, maar niet slim genoeg waren geweest. Volgens Von Scharnhorst had dit twee belangrijke oorzaken.
In een lang stuk in Militaire Spectator: “Ten eerste waren er geen mathematische principes die een overwinning zeker konden stellen. Juist na het tijdperk van de Verlichting was dit een lastige boodschap die lang niet door iedereen werd geaccepteerd. De commissie kwam tot de conclusie dat chaos een inherent kenmerk van oorlog is en er dus altijd een zekere mate van onvoorspelbaarheid zal zijn die zelfs met de beste planning niet valt uit te bannen. Von Clausewitz zou dit uitgebreid aan de orde laten komen in zijn boek Vom Kriege (1832), onder meer met het introduceren van het term ‘frictie’.”
“Als tweede belangrijke oorzaak voor de Pruisische nederlaag werd de ijzeren discipline in het Pruisische leger aangewezen, waardoor er geen enkele ruimte bestond voor eigen initiatief. Er werd pas bewogen nadat hiervoor een order was gegeven en kansen die zich tijdens het gevecht voordeden bleven onbenut. Daartegenover genoten commandanten in het Franse leger onder leiding van Napoleon juist enige vrijheid om initiatief te ontplooien, zonder steeds om toestemming te moeten vragen.”
Wat dat tweede element betreft, is het verleidelijk om de Russen te verbinden met de Pruisen van toen en Napoleon met Oekraïne. Maar laat ons die analyse nog even in beraad houden. De oorlog is immers nog maar enkele dagen bezig.
