Een combinatie van therapie en diagnostiek in één krachtige behandeling.
Kanker, die meedogenloze vijand waar we al decennia tegen vechten, lijkt eindelijk een geduchte tegenstander te hebben gevonden: theranostiek. Een wetenschappelijke doorbraak die - als de beloftes worden waargemaakt - het hele speelveld van kankerbehandeling op z’n kop kan zetten. Belgische onderzoekers, onder wie drie professoren van de Universiteit Antwerpen, zetten hun tanden in deze revolutionaire techniek. Kan deze methode echt de toekomst van kankerzorg herschrijven?
Dubbel offensief: detectie en vernietiging in één
De essentie van theranostiek zit in de naam: het combineert ‘therapie’ en ‘diagnostiek’ in één krachtige behandeling. Professor Filipe Elvas, expert in radiofarmacie aan de Universiteit Antwerpen, legt een an ander uit bij HLN: “We injecteren radioactieve stoffen die zich doelgericht binden aan kankercellen. Via beeldvorming kunnen artsen de tumor exact lokaliseren. Vervolgens wordt dezelfde of een licht aangepaste stof gebruikt om de kankercellen van binnenuit te bestrijden, terwijl gezond weefsel grotendeels gespaard blijft.”
Klinkt als sciencefiction? Toch is deze techniek niet nieuw. Al tachtig jaar lang wordt een rudimentaire versie ervan gebruikt bij schildklierkanker. Maar de laatste jaren heeft de technologie een forse sprong vooruit gemaakt. Vooral bij prostaatkanker en neuro-endocriene tumoren, die in buikorganen voorkomen, wordt theranostiek al met succes toegepast. Nu gaan wetenschappers nog een stap verder en kijken ze naar bredere toepassingen.
De belofte van theranostiek: minder nevenwerkingen, meer precisie
Chemotherapie en bestraling hebben één groot nadeel: ze treffen niet alleen tumorcellen, maar ook gezond weefsel, met een hoop vervelende neveneffecten tot gevolg. Theranostiek, daarentegen, pakt het gerichter aan. De radioactieve stoffen binden zich uitsluitend aan de tumor en laten de rest van het lichaam grotendeels met rust.
“Bij patiënten met uitgezaaide borstkanker zagen we bijvoorbeeld dat 9 op de 10 minder pijn ervaarden na de behandeling,” aldus professor Elvas. “En studies rond Lutathera en Pluvicto – twee radioactieve geneesmiddelen die al in Belgische ziekenhuizen gebruikt worden – tonen indrukwekkende resultaten: een daling tot 79 procent in het risico op ziekteprogressie en een verlenging van de levensduur tot 15,3 maanden.”
FAP-gerichte therapie: de volgende stap?
In Antwerpen werken onderzoekers aan een nóg specifiekere variant: FAP-gerichte therapie. FAP staat voor Fibroblast Activatie Proteïne, een eiwit dat in overvloed voorkomt op zo’n dertig verschillende tumortypes, waaronder long-, borst-, prostaat- en pancreaskanker. Door radioactieve stoffen rechtstreeks op FAP te richten, hopen wetenschappers de behandeling nog doeltreffender te maken.
“We gebruiken alfastralen met een extreem korte reikwijdte,” zegt professor Elvas. “Daardoor kunnen we kankercellen vernietigen zonder de omliggende gezonde cellen schade toe te brengen. De eerste tests tonen veelbelovende resultaten: tumoren worden beter in beeld gebracht én de therapie wordt goed verdragen door patiënten.”
Van labo naar kliniek: hoe dichtbij zijn we?
Theranostiek is geen verre toekomstmuziek meer. De behandelingen met Lutathera en Pluvicto worden al toegepast, en als de lopende klinische studies rond FAP-therapie succesvol blijken, zou deze methode binnen enkele jaren kunnen worden opgenomen in de standaard kankerzorg.
“Voor kankerpatiënten met een beperkte levensverwachting kan elke extra maand een wereld van verschil maken,” zegt Elvas. “Als we erin slagen theranostiek breed inzetbaar te maken, kan dit een fundamentele revolutie betekenen in de oncologie.”
Een revolutie die de strijd tegen kanker misschien niet meteen beslecht, maar wel het gevecht een stuk eerlijker maakt.
(Foto: Shutterstock)
