Grondwetsspecialisten roepen in een open brief de regering op om de rechtsstaat te respecteren.
De krant ‘De standaard’ vraagt zich in een niet mis te verstane titel af of België nog wel een democratische rechtsstaat is. De krant stelt zich die vraag na een open brief van een groep grondwetsspecialisten die de regering tot de orde roept: “Respecteer de rechtsstaat, en de beslissingen van rechtbanken.”
Ze doen dat nadat staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) haar beleid niet meteen had aangepast aan een beslissing van de Raad van State. Op 13 september 2023 schorste de Raad van State de uitvoering van het besluit van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor om alleenstaande mannen die asiel aanvragen geen opvang meer te verlenen. Maar De Moor kondigde meteen aan dat ze de als onwettig beoordeelde beleidslijn zou voortzetten. En dus schendt de federale regering een elementaire regel van de democratie: het respecteren van gerechtelijke beslissingen, de kern van de rechtsstaat.
“Als grondwetsspecialisten belast met het onderwijzen van het beginsel van de rechtsstaat, weten we dat dat beginsel niet gemakkelijk te definiëren is. Maar één ding is absoluut zeker: dat beginsel vereist altijd dat de uitvoerende macht rechterlijke beslissingen respecteert”, lezen we. “Dat de uitvoerende macht de beslissing van een rechtbank negeert, vormt een duidelijke en ernstige schending van de rechtsstaat en van het beginsel van rechtszekerheid. Dat heeft aanzienlijke gevolgen voor het vertrouwen in de politieke instellingen.
En dus concluderen de grondwetsspecialisten dat we per definitie niet langer in een rechtsstaat, maar in een politiestaat leven. We citeren ‘De Standaard’: “De rechtsstaat staat daarom tegenover de politiestaat, die het recht gebruikt als een middel van bevel voor zijn onderdanen, maar die zichzelf ontheft van de naleving van de regels die hij stelt. In een rechtsstaat is de overheid onderworpen aan de wet: ze kan alleen handelen binnen de grenzen van die wet. Als ze die grenzen overschrijdt of buiten het wettelijke kader handelt, moet de scheiding der machten kunnen worden toegepast en moeten de rechtbanken dat vaststellen. In dat geval moet de uitvoerende macht zich houden aan de beslissing van de rechterlijke macht.”
De ondertekenaars – niet de eerste de besten (zie lijst hieronder) – vragen een ontmoeting met de regering.
De open brief werd ondertekend door:
Frédéric Bouhon ULiège, Anne-Emmanuelle Bourgaux UMons, Eva Brems Ugent, Pieter Cannoot Ugent, Julian Clarenne UCLouvain – UCLouvain Saint-Louis - Bruxelles, Hugues Dumont UCLouvain Saint-Louis Bruxelles, Mathias El Berhoumi UCLouvain Saint-Louis Bruxelles, Thibault Gaudin ULB, Isabelle Hachez UCLouvain Saint-Louis Bruxelles, CIRC, Mathieu Leloup Tilburg University en UAntwerpen, Koen Lemmens KU Leuven, Marc Nihoul UNamur, Julien Pieret ULB, Patricia Popelier Universiteit Antwerpen, Anne-Catherine Rasson UNamur, Karel Reybrouck VUB, KU Leuven, Cecilia Rizcallah UCLouvain Saint-Louis Bruxelles, Céline Romainville UCLouvain, Emmanuel Slautsky ULB, Françoise Tulkens UCLouvain (Voormalig rechter en vicevoorzitter van het EHRM), Marc Uyttendaele ULB, Sébastien van Drooghenbroeck UCLouvain Saint-Louis Bruxelles, Sofia Vandenbosch UCLouvain, Norman Vander Putten l’UCLouvain Saint-Louis Bruxelles, Jan Velaers UAntwerpen, Marc Verdussen UCLouvain, Jogchum Vrielink UCLouvain Saint-Louis Bruxelles en KU Leuven, Stéphanie Wattier UNamur.
