De grote geopolitieke schokken volgen elkaar in snel tempo op. De val van dictator Assad is slechts de voorlopig laatste gebeurtenis in een reeks van verbazingwekkende gebeurtenissen de laatste jaren.
Denk maar aan Rusland, Oekraïne, de Oriënt of specifieker het Midden-Oosten met Israël en Libanon. Over enige tijd komen daar zonder twijfel China en Taiwan bij als het Chinese leger helemaal klaar is over enkele jaren.
De gebeurtenissen voorspellen is onbegonnen werk. Een goede analyse van wat er nu gebeurt is al niet evident. Kijk maar naar Syrië en de krachten die onder het oppervlak hebben gespeeld. En dan hebben we het nog niet eens over Afrika en Zuid-Amerika gehad.
Voor de burger is het ook niet makkelijk om oorlogspropaganda van nuchtere feiten te scheiden. Is Navobaas Rutte de argeloze Europeanen aan het opjutten met zijn waarschuwingen of heeft hij gelijk? En wat met de ‘tip’ van de Nederlandse banken om cash in huis te halen?
Politiek filosoof Michaïl Nemtsev, die Rusland in 2022 ontvluchtte, onlangs in de media: “Voor de doorsnee West-Europeaan is het concept oorlog bijna onvatbaar. Jullie zien oorlog als een relict van het verleden.”
Feit is dat het globale risico wereldwijd fors gestegen is. Toch is niet iedereen pessimistisch. Auteur Jean-Baptiste Andrea in de Nederlandse media: “Eigelijk ben ik redelijk optimistisch ingesteld en geloof ik dat de mensheid telkens twee stappen vooruit zet, en dan weer een achteruit. En die pas achteruit is inderdaad zwaar en frustrerend. Geopolitiek en sociaal lijken we momenteel een pas achteruit te zetten. Maar misschien hebben we die nodig om weer vooruit te komen.”
Maar misschien ook niet en zetten we na die pas achteruit opnieuw een pas achteruit. En vallen we vervolgens in de afgrond.
Nils Duquet en Maarten Van Alstein in De Standaard: “Een probleem is dat we voor veel grotere uitdagingen staan dan de dreiging die van Rusland uitgaat. Terwijl de samenleving ingrijpend verandert, klinkt vanuit verschillende hoeken de lokroep van het geweld. Voorlopig blijft dat kleinschalig, maar in tijden van oorlog kan dat geweld razendsnel doordringen tot het centrum van de macht en grote delen van de publieke opinie.”
“De afgelopen jaren zijn ook de internationale verhoudingen en de geopolitiek ingrijpend veranderd. De relaties tussen de VS, de EU, China en de ongebonden landen evolueren razendsnel. Het internationaal recht staat onder druk en wordt regelmatig doelbewust genegeerd. Tegen de achtergrond van die toenemende spanningen ontwaren we bovendien niet alleen het destructieve potentieel van oude wapens (kernbommen), maar ook van geheel nieuwe strijdmiddelen (op basis van biotechnologie en AI, bijvoorbeeld).”
Nog andere transformaties kunnen onze wereld doen daveren op haar grondvesten. Het duo: “We kunnen nauwelijks inschatten welke politieke gevolgen de klimaatverandering precies zal hebben, en dus ook niet welke diepe bronnen van geweld mogelijk aangeboord zouden kunnen worden.”
Dat is volgens mij een foute analyse. Binnen het raamwerk van die toegenomen geopolitieke spanningen is de zogeheten klimaatverandering klein bier. Als we dan toch een écht risico moeten benoemen, dan is het de verspreiding van kernwapens. En dan komt de dreiging niet noodzakelijk van Rusland.
Volgend jaar wordt allicht een overeenkomst gesloten tussen dat land en Oekraïne met verlies van grondgebied voor dat laatste land. De overeenkomst wordt zeker als een overwinning voorgesteld in Rusland. De echte reden voor de overeenkomst is dat Rusland volgend jaar al zonder wapentuig zit. Maar in 2025 zullen de geopolitieke spanningen verder oplopen. Dat is wel zeker.
