Een vis die dusdanig stinkt dat je er spontaan moet van gaan braken? Natuurlijk wilden we dat zelf gaan uitproberen. Met vork in de hand en emmer nabij, proefden we van deze Scandinavische lekkernij.
Een paar kilo pasta in onze molen draaien? Een hamburger waarmee je een dietisten een hartaanval bezorgt opvreten? Chips eten die dusdanig pikant zijn dat gekke Kim uit Noord-Korea ze zelfs in een raket zou durven steken? We houden van foodchallenges en hebben er ondertussen ook al heel wat achter de kiezen. Toch was er eentje die erg hoog op onze verlanglijst stond, eentje met een internationale reputatie. Gelet op het feit dat we nooit een uitdaging uit de weg gaan, waren we dan ook maar wat blij toen we vanuit Zweden een heus potje Surströmming kregen toegestuurd. Die emmer? Geen nodeloze luxe.
Voor zij die geen idee hebben waarover we het hebben, even een korte culinaire cursus. Surströmming is haring die men heeft laten gisten in het blik. Het komt erop neer dat de fermenterende vis zorgt voor extra vet en smaak en dat die ook extra lang kan worden bewaard. Het is iets dat in lang vervlogen oorlogstijden werd bedacht, maar ondertussen groeide het uit tot een ware delicatesse in de Scandinavische landen. Pittig detail: hoewel de vis op zich eetbaar blijft, wordt de geur tot bij de meest stinkende substanties ter wereld gerekend. Zo wordt het stevig aanbevolen om die blikjes niet binnenshuis te openen en raadt men ook aan dat in een emmer te doen. Spatten die op je kledij of de muren van je living terecht komen? Die gaan voor dagenlang geurplezier zorgen.
Laat het dan ook over aan Youtube en sociale media om van die vis een heuse challenge te maken. Een blikje openen, in de mond en kauwen maar. Het zorgt voor vaak hilarische taferelen, waarbij kokhalzen en volop braken de teneur vormen. Als kritische kijkers zijn we dan ook steevast benieuwd of er hier niet heel wat in scene wordt gezet. Je ziet beren van venten kotsen alsof ze net tien dagen non-stop Gentse Feesten hebben meegemaakt, terwijl ze enkel nog maar aan het blikje hebben geroken. Meer dan voldoende redenen dus om het zelf ook te gaan proberen.
Het eerste wat opvalt is dat ons blikje Surströmming erg bol staat. Dat hoort ook zo, want hoe boller het blik, hoe beter de gisting. In bijzijn van enkele andere vrijwilligers en enkele flessen vloeibare moed, doorprikken we het blik. De instructies van mijn wederhelft zijn duidelijk: dat spul niet in huis, dus de tuin is ons speelveld. Openlucht, een paar pintjes daarbij en een verzameling ego’s? Zo slecht kan het uiteindelijk toch allemaal niet zijn? Fout dus, want van zodra het deksel van het blik wordt doorprikt, spuit er een vloeistof eruit. De geur die dat met zich meebrengt is er eentje die lijkgeur wegcijfert als goedkoop parfum. Het kokhalzen is direct en intensief, terwijl het blikje nog niet eens volledig open is. Een poging om de vis op te eten draait nog ranziger uit, want we braken erop los. We laten het blik een eindje open staan zodat de geur kan opgaan in frisse lucht en wagen nog een poging. Wonderwaar, het lukt om een stuk van die vis binnen te spelen en bizar genoeg is die niet eens zo slecht. Een erg zoute smaak domineert, maar een beetje kok kan hier ongetwijfeld iets lekkers mee voorbereiden.
Cruciaal element in dit alles is dus zonder twijfel de geur. Al is die vis nog zo lekker, de stank is er eentje die je niet in de nabijheid wil. Toch is de Surströmming challenge van de soort waar die vis eigenlijk een bijzaak is. Met je buddies een heerlijk potje kotsen omdat het ding uren in de wind stinkt, daar gaat het om. Het tafereel laten filmen door je, in zijn/haar broek pissend van het lachen partner is een absolute must. Tip voor wie het zelf ook wil proberen: ga voor het echte werk. Er zijn slechts een handvol bedrijven die de echte Surströmming maken, al is de hype een echte goudmijn voor obscure ondernemers geworden. Die proppen wat vis in een blik en gieten er een artificieel geurtje in, om zo wat extra euro’s omzet te draaien. Niet alleen is dat eigenlijk een klein beetje valsspelen, het stinkt ook in de verste verte zo hard niet als de originele stinkvis.
