Geldigheid verkiezingen ter discussie.
Het is de eerste dag van de nieuwe legislatuur in het Vlaams Parlement, en meteen staat er een controversieel onderwerp op de agenda. Naast de gebruikelijke eedaflegging van de parlementsleden en de verkiezing van een nieuwe voorzitter, moet het parlement beslissen over de geldigheid van de verkiezingsuitslag in Brussel. Verschillende experts noemen dit "problematisch" en "ongepast", maar hoe verloopt deze procedure precies?
Wat staat er op de planning?
Traditioneel begint de eerste zitting van het Vlaams Parlement met de eedaflegging van de parlementsleden, begeleid door de tijdelijke voorzitter – vaak de volksvertegenwoordiger met de meeste anciënniteit, in dit geval Filip Dewinter (Vlaams Belang), geflankeerd door de twee jongste leden.
Maar vandaag is er meer dan enkel ceremonieel vertoon. Het Vlaams Parlement moet zich buigen over de geldigheid van de stemmen in Brussel, na de vele fouten tijdens de stembusgang van 9 juni. Minderjarigen konden niet alleen stemmen voor de Europese verkiezingen, maar ook voor het Vlaamse en federale niveau. Open VLD vraagt om een hertelling, een verzoek dat Groen en PVDA ondersteunen.
Procedure: verkiezingen ongeldig verklaren
In België keuren parlementen zelf de geldigheid van hun verkiezingen goed. Dit proces verloopt meestal snel, tenzij er bezwaren zijn, zoals nu van Open VLD. De griffier maakt een verslag, waarop de nieuwe volksvertegenwoordigers en bezwaarmakers opmerkingen kunnen toevoegen. Vandaag beslist de plenaire vergadering over dit verslag.
Bij twijfel wordt een commissie van zeven parlementsleden – die niet uit het kiesdistrict komen waar het probleem zich voordoet – ingesteld. Deze commissie spreekt na onderzoek een oordeel uit: geen problemen, hertelling of nietigverklaring van de verkiezingen. Dit oordeel gaat terug naar de plenaire vergadering voor een definitieve beslissing.
Beslissen parlementsleden over eigen lot?
Het feit dat parlementsleden zelf over de geldigheid van hun verkiezing beslissen, is omstreden. België is hiervoor al veroordeeld door Europa. "Het is absoluut vreemd dat parlementsleden mogen beslissen over hun eigen lot. Dat is zelfs gewoon ongepast," aldus grondwetspecialist Patricia Popelier (UAntwerpen).
Toon Moonen (UGent) noemt bij ‘VRT NWS’ de situatie "problematisch" maar wijst wel op de complexe procedure voor wetswijziging. Voor het federale parlement ligt dit vast in de grondwet, wat een speciale procedure vereist. Voor het Vlaams en Waals Parlement zou een wijziging eenvoudiger zijn via een bijzonderemeerderheidswet.
Wat als de verkiezingen ongeldig verklaard worden?
Bij een nietigverklaring van de Brusselse verkiezingen ontstaan er twee mogelijke scenario’s. Zonder nieuwe verkiezingen zou het Vlaams Parlement vijf jaar verder moeten met 118 leden in plaats van 124, wat de grondwet schendt en democratisch ongewenst is.
Herverkiezingen zijn een andere optie, al is er geen wettelijke regeling voor. Het meest waarschijnlijke is dat alle inwoners van de Brusselse kieskring opnieuw stemmen, gezien de Nederlandstalige Brusselaars niet apart kunnen worden opgeroepen.
Tijd voor hervorming?
Of het Vlaams Parlement vandaag problemen ziet in de verkiezingen van 9 juni, valt nog te bezien. Maar het is duidelijk dat de procedure voor de geldigverklaring van verkiezingen herzien moet worden. Dit zou het vertrouwen van de burger in de democratische instellingen ten goede komen.
